آیا خوردن بیش از حد سبزیجات می‌تواند برای سلامتی مضر باشد؟
در مسیر داشتن سبک زندگی سالم، سبزیجات همواره به‌عنوان اَبَرخوراکی‌های مغذی شناخته می‌شوند و با حق، شایسته‌ی این عنوان هستند. سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها، سبزیجات نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها و حفظ سلامت عمومی بدن دارند. اما در دنیایی که شعار «هرچه بیشتر، بهتر» رایج است، این پرسش مطرح می‌شود که آیا ممکن است حتی در مورد سبزیجات، زیاده‌روی زیان‌بار باشد؟ گرچه این تصور در نگاه اول غیرمنطقی به نظر می‌رسد، اما بررسی این احتمال ارزشمند است.
به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ در گفت‌وگو با دکتر بومش تیاغی، متخصص پزشکی عمومی توضیح می‌دهد که برای اکثر مردم، پاسخ این پرسش منفی است. بسیاری از افراد حتی به میزان توصیه‌شده روزانه یعنی حدود ۲ تا ۳ فنجان سبزیجات برای بزرگسالان هم نمی‌رسند. بنابراین برای اکثریت جمعیت، افزایش مصرف سبزیجات قطعاً مفید است. با این حال، او هشدار می‌دهد که در اقلیتی از افراد و در برخی شرایط خاص، مصرف بسیار زیاد بعضی از سبزیجات یا مصرف کلی بسیار بالا می‌تواند به‌طور نظری اثرات منفی داشته باشد.
عوارض احتمالی خوردن بیش از حد سبزیجات:
۱. زیاده‌روی در فیبر و مشکلات گوارشی
رایج‌ترین مشکل در اثر افزایش ناگهانی یا بیش از حد سبزیجات، به‌ویژه به‌صورت خام، ناراحتی‌های گوارشی است. فیبر بالا هرچند برای سلامت روده و عملکرد دستگاه گوارش مفید است، اما در صورت آمادگی نداشتن سیستم گوارشی، می‌تواند باعث نفخ، گاز معده و درد شکم شود. این مسئله به‌ویژه در مورد سبزیجات خانواده‌ی چلیپایی مانند کلم بروکلی، کلم و گل‌کلم که دارای قندهای پیچیده و دشوار برای هضم هستند، بیشتر دیده می‌شود. افرادی که مشکلات گوارشی مانند سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) دارند، با افزایش ناگهانی فیبر ممکن است دچار تشدید علائم شوند.
۲. آنتی‌نوترینت‌ها: مشکلی خفیف اما قابل توجه
برخی سبزیجات حاوی ترکیباتی به نام اگزالات و فیتات هستند که به‌عنوان «آنتی‌نوترینت» شناخته می‌شوند. این ترکیبات می‌توانند با مواد معدنی مانند کلسیم، آهن و روی ترکیب شده و جذب آن‌ها را کاهش دهند. برای مثال، اسفناج منبع غنی اگزالات است. مقدار معمول مصرف مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما مصرف بیش از حد آن، به‌ویژه در افرادی که مستعد تشکیل سنگ کلیه هستند، می‌تواند خطرساز باشد. فیتات‌ها که در حبوبات و برخی غلات نیز یافت می‌شوند، گرچه اختصاصاً مربوط به سبزیجات نیستند، اما باز هم یادآور اهمیت تعادل در رژیم غذایی هستند.
۳. موارد نادر: مصرف بسیار زیاد برخی سبزیجات
در مواردی بسیار نادر، زیاده‌روی در مصرف بعضی سبزیجات می‌تواند مشکلات خاصی ایجاد کند. برای مثال، مصرف بیش از حد سبزیجات حاوی کاروتنوئید مانند هویج، سیب‌زمینی شیرین و کدوحلوایی ممکن است به بروز کاروتنمی منجر شود؛ وضعیتی خوش‌خیم که در آن پوست به‌دلیل تجمع بتاکاروتن به رنگ زرد یا نارنجی درمی‌آید. هرچند بی‌خطر است، اما نشانه‌ی روشنی از مصرف بیش از اندازه است. در موارد نادرتری، زیاده‌روی شدید در مصرف سیب‌زمینی یا گوجه‌فرنگی (از خانواده‌ی بادمجانیان) که حاوی «سولانین» هستند، ممکن است به‌دلیل ماهیت سمی این ماده، خطرناک شود. البته مصرف عادی این مواد کاملاً بی‌خطر است.
۴. تداخل با داروها
در نهایت، برای افرادی که از داروهای خاصی مانند رقیق‌کننده‌های خون (مثلاً وارفارین) استفاده می‌کنند، مصرف زیاد سبزیجات حاوی ویتامین K (مثل اسفناج، کِیل، برگ چغندر) می‌تواند تأثیر دارو را کاهش دهد. ویتامین K در فرآیند انعقاد خون نقش دارد و تغییر ناگهانی و شدید در میزان مصرف آن ممکن است مقدار INR (نسبت نرمال‌شده بین‌المللی) را تغییر داده و نیاز به نظارت دقیق پزشک داشته باشد.
جمع‌بندی
برای اکثریت افراد، مزایای افزایش مصرف سبزیجات بسیار بیشتر از خطرات احتمالی آن است. نگرانی از «زیاده‌روی در مصرف سبزیجات» بیشتر یک بحث نظری است تا مشکلی واقعی. با این حال، حتی در مصرف غذاهای سالم نیز باید تعادل رعایت شود. گوش دادن به نیازهای بدن، افزایش تدریجی فیبر در رژیم غذایی، و توجه به شرایط خاص سلامتی از جمله اقداماتی است که باید مدنظر قرار گیرند. اگر در مورد میزان مصرف سبزیجات یا هر موضوع مرتبط با سلامت خود نگرانی دارید، بهتر است با یک پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا برنامه‌ای متعادل و مناسب با نیازهای بدنتان برایتان تنظیم کنند.
