بازگشت فسیل زنده؛ ماهی تهی‌خار اندونزی برای اولین‌بار در زیستگاه طبیعی‌اش دیده شد
نخستین برخورد ثبت‌شده با یک ماهی تهی‌خار زنده‌ی اندونزی به‌تازگی توسط غواصانی در سواحل اندونزی گزارش شده است. بااین‌حال محققان برای محافظت از این گونه‌ی فوق‌العاده نادر در برابر گردشگرانی که ممکن است برای دیدنش به آن منطقه هجوم بیاورند، تصمیم گرفتهاند مکان دقیق این مشاهده را فعلاً محرمانه نگه دارند.
زمانی گمان می‌رفت ماهی تهی‌خار هم‌زمان با دایناسورها منقرض شده است
به گزارش آی‌اف‌ال‌ساینس، ماهی تهی‌خار اندونزی، این موجود دریایی عجیب که اغلب از آن با عنوان «فسیل زنده» یاد می‌شود، یکی از دو گونه‌ی باقی‌مانده‌ی تهی‌خار است و زمانی گمان می‌رفت که هم‌زمان با انقراض دایناسورها، حدود ۶۵ میلیون سال پیش، ناپدید شده باشد. بااین‌حال، این موجود در سال ۱۹۳۸ با کشف غیرمنتظره‌ی یک تهی‌خار غرب اقیانوس هند (Latimeria chalumnae) توسط ماهی‌گیران سواحل آفریقای جنوبی، دوباره بر صحنه‌ی علم ظاهر شد.
ماهی تهی‌خار اندونزی (Latimeria menadoensis) تا سال ۱۹۹۷ ناشناخته باقی مانده بود تا اینکه دانشمندان به‌طور اتفاقی آن را در یک بازار ماهی یافتند. بااین‌حال، تا همین اواخر، هرگز تصویری از این گونه در زیستگاه طبیعی‌اش ثبت نشده بود و گزارش‌های موجود نیز تنها به مشاهدات انجام‌شده توسط زیردریایی‌های کنترل از راه دور محدود می‌شد. اما این وضعیت در اکتبر ۲۰۲۴ تغییر کرد.
عکاس: Chappuis / Scientific Reports
در اکتبر ۲۰۲۴، نویسندگان مطالعه‌ای که کشف جدید را توصیف کرده است، با یک نمونه از تهی‌خار اندونزی به طول ۱٫۱ متر در عمق حدود ۱۴۴ متری در استان ملوک شمالی اندونزی روبه‌رو شدند. محققان می‌نویسند: «نکته‌ی جالب این است که این ماهی در فضای باز مشاهده شد، نه درون غار یا زیر برآمدگی‌های سنگی که مدت‌ها به‌عنوان پناهگاه‌های روزانه‌ی تهی‌خارها شناخته می‌شد.»
محققان توضیح می‌دهند در زمان مشاهده، باله‌ی پشتی تهی‌خار اندونزی کاملاً برافراشته بود و در تمام مدت نیز در همین حالت باقی ماند که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وضعیت فعال یا احتمالاً رفتاری طبیعی در پاسخ به دفاع باشد. روز بعد، همان نمونه‌ی تهی‌خار بار دیگر در همان محل دیده شد و این‌بار نیز باله‌ی پشتی‌اش همچنان برافراشته بود.
بیشتر بخوانید
تهی‌خارها برخلاف بیشتر ماهیان امروزی که از نیاکان پرتوبالگان منشأ گرفتهاند، از معدود بازماندگان خانواده ماهیان لبه‌بالگان محسوب می‌شوند؛ گروهی که دارای باله‌هایی گوشتی و استخوان‌دار هستند که به اندام‌های حرکتی شباهت دارند. تهی‌خارها نخستین بار در دوره‌ی دوونین، حدود ۴۲۰ میلیون سال پیش ظاهر شدند و دارای ویژگی‌های باستانی متعددی هستند؛ از جمله سری با ساختار لولایی که می‌تواند باز شود و اندامی الکترودریابی درون بینی آن‌ها وجود دارد.
نویسندگان مطالعه می‌نویسند: «امروزه، تمامی جمعیت‌های شناخته‌شده‌ی تهی‌خار در سراسر جهان تحت فشارهای ناشی از فعالیت‌های انسانی قرار دارند و با توجه به رشد احتمالی و بدون نظارت فعالیت‌های گردشگری سودآورِ مرتبط با تهی‌خارها، تهدیدهای جدیدی نیز ممکن است در آینده‌ی نزدیک پدیدار شوند. از این‌رو، برای محافظت از یک جمعیت احتمالی جدید از گونه‌ی آسیب‌پذیر تهی‌خار اندونزی در برابر اختلال‌های انسانی، مکان دقیق این کشف تا زمان انجام مطالعات بیشتر و فراهم‌شدن حفاظت‌های مؤثر، فاش نخواهد شد.»
مطالعه در مجله Scientific Reports منتشر شده است.
