رییس هیئت‌مدیره اسنپ‌فود: با ایجاد بازار سفارش آنلاین غذا، هزینه ورود رقبا را کم کردیم
انحصار یا رقابت در حوزه سفارش آنلاین غذا یکی از چالش‌برانگیزترین بحث‌های اکوسیستم استارتاپی کشور است که به‌ویژه در ماه‌‌های اخیر و با ورود بازیگران جدید به این عرصه بار دیگر به یک موضوع داغ تبدیل شده است. این پرونده نیمه‌باز زمانی دوباره روی میز آمد که زودکس و تپسی‌فود با طرح ادعای انحصارگری اسنپ‌فود در بازار سفارش آنلاین غذا، در شورای رقابت از رقیب‌شان شکایت کردند.
تعدادی از کسب‌وکارهای فعال در حوزه سفارش آنلاین غذا اعتقاد دارند که اسنپ‌فود با عقد قراردادهایی که این کسب‌وکارها عنوان «قرارداد انحصاری» را به آن اطلاق می‌کنند، بازار را تصاحب کرده و با مطرح‌ترین و بزرگ‌ترین رستوران‌ها نوعی از قرارداد را بسته که مانع از همکاری‌شان با سایر پلتفرم‌ها می‌شود.
رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود در مصاحبه‌‌ای که اخیرا با زومیت داشته به بسیاری از مسائل مطرح‌شده از سوی رقبا پاسخ داده و درباره اتهام انحصارگری، موضوع قراردادها و مسائل مختلفی که تا امروز درباره نحوه کار اسنپ‌فود مطرح شده توضیح می‌دهد.
قرارداد انحصاری یا قرارداد سرمایه‌گذاری؟
مهراد عبدالرزاق، رییس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود، معتقد است در موضوع انحصار که به این کسب‌وکار نسبت داده می‌شود ابتدا باید ببینیم معنای انحصار چیست و در گام بعد، وضعیت موجود را با این تعریف تطبیق بدهیم تا ببینیم آيا واقعا انحصار وجود دارد؟ در مورد قراردادهای ویژه اسنپ‌فود هم او عبارت «قرارداد انحصاری» را خلاف واقع دانسته و این طور توضیح می‌دهد:
این عنوان «انحصاری» که دوستان به قراردادهای ما اطلاق می‌کنند بسیار دور از واقعیت است. این قراردادها در واقع قراردادهای مشارکت و سرمایه‌گذاری است که از کل ۳۰ هزار رستوران فعال در پلتفرم اسنپ‌فود با کمتر از ۹ درصدشان منعقد کرده‌ایم.
– مهراد عبدالرزاق، رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود
به گفته او، در حال حاضر بر اساس برآوردهای اسنپ‌فود حدود ۲۰۰ هزار رستوران در کشور وجود دارد که امکان فروش آنلاین را دارند از این ۲۰۰ هزار رستوران تنها ۳۰ هزار رستوران در اسنپ‌فود فعال هستند و از آن ۳۰ هزار رستوران فعال هم اسنپ‌فود با حدود ۳ هزار رستوران در سراسر کشور قرارداد سرمایه‌گذاری دارد. بنابراین، در حال حاضر تعداد زیادی رستوران مهم و محبوب وجود دارد که هنوز با هیچ پلتفرمی همکاری نمی‌کنند و اگر در آن‌ها سرمایه‌گذاری شود می‌توانند فروش آنلاین را آغاز کنند.
منتقدان اسنپ‌فود اما معتقدند رستوران‌هایی که با این پلتفرم قرارداد ویژه دارند شاید تعدادشان کم باشد اما همه‌شان رستوران‌های بزرگ و مطرح هستند. عبدالرزاق این ادعا را هم رد کرده و می‌گوید:
«این ادعا درست نیست چون فروشگاه‌های بزرگ و مطرح در همه شهرها وجود ندارد. در ۳۵ شهری که اسنپ‌فود حضور جدی دارد مجموعا هزار رستوران به‌نام و بزرگ و مشهور وجود دارد و در مجموع کمتر از ۱۰۰ مورد از این رستوران‌ها به این شکل با ما کار می‌کنند. بقیه را یا ما نتوانسته‌ایم متقاعد کنیم یا سرمایه‌گذاری که مایل بودیم انجام بدهیم را زودتر با جای دیگری انجام داده بودیم.»
چرا اسنپ‌فود به سمت عقد قراردادهای سرمایه‌گذاری رفت؟
عبدالرزاق در پاسخ به این که قراردادهای سرمایه‌گذاری از کجا آمده‌اند و هدف اسنپ‌فود از داشتن چنین قراردادهایی چیست، به ۱۵ سال قبل برمی‌گردد؛ به روزهایی که این کسب‌وکار تازه راه افتاده بود و داشت صنعت سفارش آنلاین غذا را می‌ساخت:
کسب‌وکاری که امروز به نام اسنپ‌فود شناخته می‌شود ۱۵ سال سابقه فعالیت دارد. در آن زمان فروشگاه‌هایی که می‌خواستند با ما کار کنند، اینترنت نداشتند و تازه باید ADSL می‌گرفتند. ما ۱۵ سال پیش این ایده را شروع کردیم؛ آن زمان بازاری وجود نداشت، ما باید این بازار را می‌ساختیم. یعنی ما باید برای جلب نظر فروشگاه‌ها برای همکاری ما باید سرمایه‌گذاری می‌کردیم. باید به اکثر فروشگاه‌ها آموزش می‌دادیم، زیرساخت می‌دادیم، امتیاز فروش به آن‌ها می‌دادیم.
– مهراد عبدالرزاق، رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود
او می‌گوید اسنپ‌فود بعد از ورود به هر شهری یک زیرمجموعه حداقلی برای سرمایه‌گذاری و مشارکت انتخاب می‌کرد و «به جای این که بگوییم چون گزینه دیگری ندارید، مجبورید پول بیشتری به ما بدهید تا با ما کار کنید، هزینه کردیم، با آن‌ها ارتباط گرفتیم و وقت ویژه‌ای برایشان گذاشتیم تا اعتمادشان را جلب کنیم که به حوزه آنلاین بیایند.»
با توجه به این که اسنپ‌فود در ارتباط با رستوران‌ها از همان زمان که کارش را آغاز کرد تا امروز انتقال دانش و ارتقای عملکرد رستوران، برندسازی و بازاریابی برای رستوران و توسعه ظرفیت تولید و عملیات را انجام داده، در رشد رستوران و بهبود عملکردش به‌نوعی شراکت کرده و از این رو، تحت قراردادهای ویژه‌ای با آن‌ها همکاری می‌کند.
رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود: از نصف سهم خود می‌گذریم تا با رستوران‌ها همکاری بلندمدت داشته باشیم
اما این قراردادهای سرمایه‌گذاری اسنپ‌فود با رستوران‌ها چه سازوکاری دارد؟ رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود به این سوال این طور پاسخ می‌دهد:
اگر فرض کنیم رستوران با همکاری اسنپ‌فود یک میلیارد تومان می‌فروشد و اسنپ‌فود ۱۵ درصد کمیسیون معادل ۱۵۰ میلیون تومان می‌گیرد. رستوران با این عدد حاضر به همکاری نیست؛ به همین دلیل ما می‌گوییم از نصف سهم خودمان می‌گذریم و این میزان را به‌عنوان سرمایه‌گذاری در همکاری بلندمدت با رستوران در نظر می‌گیریم تا ظرفیت فروش اینترنتی رستوران را بیشتر کنیم و رستوران هم سرویس بهتری به ما بدهد.
– مهراد عبدالرزاق، رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود
به گفته او، در این نوع از همکاری، اسنپ‌فود یک تیم ویژه را در اختیار رستوران‌هایی که به این شیوه با پلتفرم قرارداد می‌بندند می‌گذارد، برای این تیم هزینه می‌کند تا با این فروشگاه همراه باشد. کل ماجرای قراردادهای سرمایه‌گذاری اسنپ‌فود همین است.
قراردادها طیف متنوعی دارند و متناسب با نیاز رستوران‌ها تنظیم می‌شوند
قراردادهای این پلتفرم طیف بسیار متنوعی دارد. اسنپ‌فود از طریق آموزش، ایجاد زیرساخت، نرم‌افزار دادن و… عملیات را برای رستوران‌ها آسان می‌کند و سعی می‌کند هر مساله‌ای که رستوران فکر می‌کند برایش دردسر می‌شود، چه از لحاظ مالی چه از لحاظ عملیاتی، را مرتفع کند. عبدالرزاق می‌گوید: «در یک قرارداد مساله رستوران توسعه بوده، برای یک رستوران هزینه کمتر روی فروش، یکی دیگر وام می‌خواسته و…؛ به شکل‌های مختلف قراردادها را تنظیم کرده‌ایم تا بتوانیم با آن‌ها همکاری کنیم.
او در ادامه به تاثیری که فعالیت اسنپ‌فود در حوزه سفارش آنلاین غذا داشته اشاره کرده و توضیح می‌دهد که این پلتفرم برعکس ادعای رقبا امکان رقابت را تسهیل کرده است:
یک گروهی به هر دلیلی به این بازار اعتقاد و اعتماد داشته، به فروشگاه‌ها هم طی سال‌ها یاد داده که می‌توانند اینترنتی بفروشند و به کاربر نهایی هم یاد داده که این روش برایش ساده‌تر و مناسب‌تر است. بزرگ‌ترین خدمتی که ما به این اکوسیستم کرده‌ایم این است که امکان رقابت را فراهم کرده‌ایم. یعنی پلتفرم‌های دیگر امروز با هزینه نمایی کمتر نسبت به کارهایی که ما چندین سال قبل انجام داده‌ایم، می‌توانند وارد این بازار شوند.
– مهراد عبدالرزاق، رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود
رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود: بستر رقابت در حوزه سفارش آنلاین غذا را فراهم کرده‌ایم
او در توضیح ادعای خود اضافه می‌کند: «همین دوستانی که الان در کسب‌وکارهای دیگر این حوزه فعالیت می‌کنند بر پایه اطمینانی که ما در بخش عرضه ایجاد کرده بودیم، به‌راحتی توانسته‌اند با رستوران‌ها قرارداد ببندند؛ کاری که ما ۶،۵ سال طول کشید تا بتوانیم انجام بدهیم. ما اگر هم کاری در فضای رقابت کرده باشیم این است که کمک کرده‌ایم بازیگران دیگر با هزینه کمتری وارد این حوزه شوند.»
او با بیان این که «اسنپ‌فود مانع حضور بقیه در این بازار نیست» یکی دیگر از پلتفرم‌های فعال در حوزه سفارش آنلاین غذا را مثال می‌زند که توانسته در مدت کم به سهم بازار قابل توجهی برسد و عبدالرزاق می‌گوید اگر قرار بود اسنپ‌فود مانع حضور بقیه باشد این پلتفرم هم نمی‌توانست به چنین موفقیتی برسد:
پلتفرم رقیب ما که در مشهد شروع به فعالیت کرد، طبق اعلام خودش و مشاهدات ما در کمتر از ۴،۳ ماه به عدد حدودی رستوران‌های ما در مشهد رسید. اگر اسنپ‌فود مانع حضور بقیه است رسیدن به چنین سهم بازاری در این مدت چطور ممکن است؟
– مهراد عبدالرزاق، رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود
او معتقد است که در همه دنیا پلتفرم‌ها باهم رقابت می‌کنند و می‌جنگند تا نظر رستوران‌ها و تامین‌کننده‌ها را جلب کنند تا بتوانند با ارائه برخی خدمات همکاری‌شان را ویژه کنند و سرمایه‌گذاری مشترک داشته باشند. به باور او، این موضوع انگیزه رقابت را بیشتر می‌کند.
سفارش تلفنی رقیب اصلی پلتفرم‌های آنلاین سفارش غذاست
هرچند رقابت در حوزه سفارش آنلاین غذا با ورود تعداد بیشتری از کسب‌وکارها به این عرصه رقابت داغی به نظر می‌رسد اما رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود می‌گوید رقیب اصلی در حوزه سفارش غیر حضوری غذا کماکان سفارش تلفنی است:
ما در بخش سفارش غیر حضوری غذا داریم رقابت می‌کنیم. یعنی سفارش آنلاین غذا با سفارش تلفنی غذا در حال رقابت است و جالب است بدانید که به جز تهران، در سایر شهرهای کشور هنوز ۸۰ درصد سفارش غیر حضوری غذا با تلفن انجام می‌شود.
– مهراد عبدالرزاق، رئیس هیئت مدیره‌ی اسنپ‌فود
عبدالرزاق با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد: «در این شرایط مهم است که بدانیم سایز بازاری که داریم در موردش صحبت می‌کنیم چقدر است و اصلا این ادعا که اسنپ‌فود بازیگر بزرگ این بازار است چقدر می‌تواند درست باشد. ما هنوز در حوزه سفارش غیر حضوری غذا به چنین جایگاهی نرسیده‌ایم اما امیدواریم که بتوانیم برسیم.»
اسنپ‌فود بازیگر اصلی حوزه سفارش غیرحضوری غذا نیست
او در ادامه به میزان سهم بازار اسنپ‌فود نسبت به سایر پلتفرم‌های آنلاین در شهرهای مختلف نیز اشاره کرده و می‌گوید:
«در بخش سفارش اینترنتی هنوز چند شهر هست که اسنپ‌فود سهم عمده ندارد. مثلا در کرمان زودکس زودتر از ما کار را شروع کرد و سهم بازار بزرگی دارد و سه سال است که داریم باهم می‌جنگیم. در قزوین با قزوین‌فود و در کیش هم با «فود فور کیش» رقابت داریم. این طور نیست که فکر کنید اسنپ‌فود در همه شهرها بازیگر اصلی است.»
