سقط جنین؛ چالش اخلاقی، تهدید جمعیتی – رسانه ایگرام

رسانه ایگرام، گروه استان‌ها هادی شمسی ثانی: وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَکُمْ خَشْیَةَ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاکُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ کَانَ خِطْئًا کَبِیرًا؛ فرزندانتان را از بیم تنگدستی نکشید؛ ما به آنان و شما روزی می‌دهیم، یقیناً کشتن آنان گناهی بزرگ است. «سوره اسرا، آیه ۳۱»، این آیه شریفه، نه تنها حرمت جان انسان از نخستین لحظات تکوین نطفه را یادآور می‌شود، بلکه هشداری است بر پیامدهای فردی و اجتماعی نادیده گرفتن حق حیات.

جنین، به عنوان موجودی دارای حرمت ذاتی، در قوانین شرعی و حقوقی ایران، از حمایت‌های ویژه‌ای برخوردار است. با این حال، سقط عمدی جنین، به یکی از چالش‌های پیچیده نظام سلامت تبدیل شده است؛ پدیده‌ای که افزون بر نقض قوانین شرعی و اخلاقی، جان مادران را نیز تهدید می‌کند و از طرفی با کاهش نرخ تولد و «پیری جمعیت»، آینده اجتماعی و اقتصادی کشور را نیز به مخاطره می‌اندازد.

زنجیره‌ای از فجایع غیرقابل بازگشت

یک اشتباه؛ یک تصمیم آنی؛ یک باور غلط! کافی است تا مادری برای سقط جنین اقدام کند و زنجیره‌ای از فجایع غیرقابل بازگشت را کلید بزند: ناباروری دائم، افسردگی‌ها و مشکلات روحی و روانی مادر، از دست دادن رحم، افزایش احتمال ابتلاء به سرطان‌های رحم، تخمدان و کبد، خونریزی‌های شدید و…

سقط، گاهی خودبه‌خودی است که خود علل مختلف مربوط به مادر و جنین را در بر می‌گیرد و گاهی نیز برای نجات جان مادر و پیشگیری از تولد نوزادی با شرایط غیر قابل علاج و یا عدم تداوم حیات وی بعد از تولد طبی است.

سقط عمدی یکی از پدیده‌هایی است که در سراسر جهان مشاهده می‌شود و فارغ از قانونی یا غیر قانونی بودن آن بر اساس مقررات هر کشور، در اکثر جوامع جهان به عنوان یک امر غیر عادی تلقی می‌شود؛ سقط‌های جنایی در ایران همانند بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان کاملاً غیر طبی، غیر علمی و غیر قانونی است که این نوع سقط در شرع مقدس اسلام حرام و قتل نفس تلقی می‌شود و عامل و عوامل آن همچون قاتلین در حوزه‌های اجتماعی و قضائی قضاوت می‌شوند.

در این میان، مراکز مشاوره «نفس» با ارائه خدمات آموزشی و روان‌شناختی، می‌کوشند تا با تغییر نگرش خانواده‌ها، از فاجعه‌ای خاموش پیشگیری کنند؛ مراکز مشاوره «نفس» مانند فرشتگان نجات، با آموزش و مشاوره‌های فوری به ۱۰ هزار مراجعه کننده در سراسر کشور، تاکنون توانسته است با منصرف کردن هشت هزار مادر، جان بیش از شش هزار جنین را نجات دهد.

سقط جنین؛ تهدیدی برای سلامت مادران و آینده جمعیت کشور

جواد صادقی‌نسب، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گناباد در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه سقط جنین به ختم بارداری قبل از هفته ۲۲ بارداری اطلاق می‌گردد، اظهار کرد: سقط عمدی به سلامت جسمی و روانی مادر آسیب جدی می‌رساند چراکه رحم، اندام بسیار آسیب پذیری است که هر گونه دست کاری در آن به شکل دارویی (گیاهی یا شیمیایی) یا فیزیکی (وارد نمودن ضربات بیرونی و درونی) به منظور سقط جنین ممکن است منجر به عوارض جدی و حتی مرگ مادر شود.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گناباد افزود: در مادرانی که به صورت عمدی و با مراجعه به اشخاص فاقد مهارت و مکان‌های غیراستاندارد یا با تهیه خودسرانه داروهای سقط جنین از اماکن نامعتبر مثل عطاری‌ها اقدام به سقط جنین می‌کنند، احتمال عوارض آن در مقایسه با سقط خودبه‌خودی جنین به صورت چشمگیری افزایش می‌یابد.

عوارض پزشکی سقط؛ هشداری که نادیده گرفته می‌شود

وی ناباروری، خونریزی، ازدست دادن رحم ناشی از خونریزی یا عفونت یا پارگی و عفونت به دلیل باقی ماندن بقایای بارداری را از جمله مهمترین عوارض جسمی سقط عمدی جنین بیان و اظهار کرد: در برخی موارد باقی ماندن بقایای بارداری نیاز به جراحی‌های پیچیده را ضروری می‌کند و گاهی نیز تخریب رحم و لوله‌های فالوپ، رؤیای مادر شدن را برای همیشه نابود می‌کند.

فاجعه روانی؛ زخمی که التیام نمی‌یابد

صادقی‌نسب با تاکید بر اینکه عوارض سقط عمدی تنها به عوارض جسمی محدود نمی‌شود، تصریح کرد: افت کیفیت زندگی و روابط زناشویی و جنسی در خانم‌های با تجربه سقط عمدی، اختلالات عصبی، انواع اختلالات اضطرابی و فوبیاها و احساس ترس، ناراحتی، سردرگمی، اضطراب و خدشه دار شدن رابطه با والدین در دیگر کودکان تنها بخشی از عوارض روانشناسی سقط عمدی است.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گناباد با بیان اینکه اختلالات خلقی از جمله افسردگی در خانم‌هایی که سابقه سقط عمدی را دارند بیشتر است، افزود: آمارها نشان می‌دهد که در سه ماه اول پس از سقط جنین نرخ بستری مادران در بیمارستان روان‌پزشکی، بیش از پنج برابر جمعیت شاهد است.

وی اختلالات خواب، رویاهای حاوی مضامین مربوط به زنده بودن فرزند، رویاهای تکراری اضطراب زا، هجوم ذهنی خاطرات سقط و افزایش احتمال سو مصرف مواد در خانم‌های با تجربه سقط عمدی را از دیگر عوارض آن برشمرد و خاطرنشان کرد: احساس مشارکت در گناه و شرمساری از انجام این امر به فاصله دو سال از انجام سقط عمدی وجود دارد.

کودکان قربانی؛ وقتی سقط شکست می‌خورد

صادقی‌نسب با اشاره به اینکه انجام سقط عمدی ممکن است برای کودک حاصل از بارداری نیز عوارضی داشته باشد ادامه داد: با توجه به اینکه برخی از خانم‌ها در دوران بارداری برای انجام سقط القایی برخی از داروها را استفاده می‌کنند، در صورت موفق نبودن اقدام به سقط و تداوم بارداری تا زایمان، احتمال تولد کودک با معلولیت‌های جسمی و ذهنی را نباید از نظر دور داشت.

هشدار به مادرانی که سقط عمدی کردند

وی تاکید کرد: مادرانی که به هر دلیلی سقط جنین برخلاف توصیه‌های شرعی و یا علمی داشته‌اند باید در صورت بروز علائمی مانند احساس تب و لرز، خونریزی واژینال در حد قاعدگی یا بیشتر و ترشحات بد بو واژینال و دردهای لگنی و شکمی، به پزشک یا نزدیک‌ترین مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنند.

راهکارهای مواجهه؛ مشاوره، کلید نجات جنین‌ها

صادقی نسب از مشاوره به عنوان راهکار مناسبی برای نجات جنین‌ها یاد و خاطرنشان کرد: با راه‌اندازی مرکز نجات فرزندان سقط «نفس» در شهرهای مختلف کشور به همت بسیج جامعه پزشکی، فرصت خوبی برای زندگی بخشیدن به نوزادانی فراهم شد که با غفلت و ناآگاهی والدین ممکن بود خیلی زود زمان پایان زندگی شأن رقم بخورد.

۹۹ جنین که با «نفس» زنده ماندند

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گناباد با اشاره به تلاش مراکز نفس برای تحقق کاهش سقط جنین و کمک به خانواده‌ها برای حفظ فرزندانشان افزود: در راستای پیشگیری و مبارزه با سقط عمدی جنین و با هدف ارتقا آگاهی‌های بهداشتی و ارائه خدمات مشاوره‌ای با مادران باردار، مراکز نفس شهرستان‌های گناباد و بجستان در خرداد ۱۴۰۱ با همکاری بسیج جامعه پزشکی و دانشگاه علوم پزشکی راه اندازی شد.

وی با بیان اینکه با هدف کاهش آمار سقط و حمایت از مادران باردار از ابتدای تأسیس این مراکز تا کنون ۲۱۷ مورد مشاوره‌های انصراف از سقط انجام شده است، افزود: این مشاوره‌ها موجب ۱۶۵ مورد انصراف از سقط و ۹۹ تولد زنده شد.

سقط جنین به عنوان چالشی چندوجهی، همزمان سلامت مادران، ساختار جمعیتی و ارزش‌های اخلاقی را نشانه رفته است؛ سقط‌های غیرایمن سالانه جان صدها مادر را می‌گیرد، ناباروری دائم و اختلالات روانیِ ماندگار ایجاد می‌کند و ایران را به سمت پیری جمعیت سوق می‌دهد. با این حال، آمارها نشان می‌دهد که مراکز مشاوره «نفس» با انجام مشاوره‌های فوری و غیر قضاوتی، ماهانه از سقط ده‌ها جنین پیشگیری می‌کنند.

هر جنین نجات یافته، نه تنها یک «نَفَس» تازه برای خانواده است، بلکه ضامن آینده‌ای جوان، پویا و امیدبخش برای ایران اسلامی خواهد بود.

زندگی را انتخاب کنیم؛ حتی وقتی سخت‌ترین تصمیم‌ها پیشرویمان است.