ضوابط سریال‌سازی شفاف باشد؛ حتی شخصیت مثبت هم سیگاری است! – رسانه ایگرام
لیلا وصالی عضو هیئت علمی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی درباره تدوین قانون در حوزه مسائل مرتبط با فرهنگ و هنر به خبرنگار مهر بیان کرد: زمانی که از فرهنگ سخن می‌گوییم، معمولاً منظور ویژگی‌هایی است که اکثریت افراد جامعه بر سر آنها توافق دارند و ریشه در آداب و سننِ برگرفته از هنجارها و ارزش‌های تاریخی، ملی، مذهبی، عرفی و خانوادگی آن جامعه دارد. بنابراین، به‌طور معمول، قوانینی که در این حوزه وضع می‌شوند نیز مبتنی بر موجودیت فرهنگی جامعه بوده و ریشه در آن دارند.
وی اضافه کرد: با توجه به انعطاف‌پذیری بالای افراد در پذیرش فرهنگ و همچنین وجود تفاوت نظرهای فراوان در این زمینه، شاخص‌های فرهنگی – فارغ از تنوع و تعدد دیدگاه‌ها – به اصول و عناصری وابسته است که پیش‌تر توسط اکثریت جامعه پذیرفته شده و ریشه در واقعیت‌های فرهنگی، متون فرهنگی جامعه، ارزش‌گذاری‌ها، هنجارها و حتی ناهنجاری‌ها دارد و حتی تنوع فرهنگی در جامعه نیز از آن ارزش‌ها و هنجارها تبعیت می کند. بخشی از این ریشه‌ها می‌تواند مذهبی یا قومی باشد و این ارزش‌ها غالبا برگرفته از ارزش‌های عرفی، معنوی و دینی جامعه هستند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بنابراین زمانی که از فرهنگ سخن به میان می‌آید، با توجه به تاثیرپذیری فرهنگی جامعه امروز از جوامع مختلفی که برگرفته از دیدگاه های مختلف و جهانبینی های متفاوت و ترکیبی از فرهنگ های مختلف بومی و بیگانه هستند، نمی‌توان انتظار داشت که در محصولات فرهنگی، سلایق همه افراد جامعه مورد پوشش قرار گیرد و همین جاست که جایگاه قانون مطرح می‌شود؛ به این معنا که قانون، روشی برای قاعده‌مند کردن نوع فرهنگی است که می‌تواند در یک جامعه غلبه یافته و به‌عنوان فرهنگ غالب یا همه‌شمول مورد استفاده قرار گیرد.
وی در بخش دیگر درباره کمبود قوانین معین نسبت به برخی ناهنجاری ها مثل مصرف دخانیات در سریال سازی‌ها عنوان کرد: امروزه بیشتر سکانس های مجموعه‌های نمایشی در شبکه‌های نمایش خانگی به گونه ای است که یکی از شخصیت‌های اصلی – که معمولاً به‌عنوان شخصیت مثبت سریال هم معرفی می‌شوند – سیگار مصرف می کند. در سینمای هالیوود نیز می‌توان چنین مواردی را مشاهده کرد، اما این پدیده نه یک رویکرد غالب، بلکه بخشی از برنامه فروش محصولات دخانیات در چارچوب نظام سرمایه‌داری است که تبلیغات آن – به ویژه به شکل تبلیغات محتوایی – در فیلم‌ها و سریال‌ها قابل ملاحظه است.
وصالی اضافه کرد: بنابراین می‌توان گفت جهان سرمایه‌داری توانسته با تأثیرگذاری بر محتوای فرهنگی کشورها، اهداف خود را دنبال کرده و به آنها جهت دهد. بااین حال در محصولات هالیوود نیز می توان محصولاتی را یافت که شخصیت اول فیلم، افراد جوانتر را از مصرف دخانیات منع می کند.
وی با اشاره به اهمیت تصویب قوانین و اجرایی کردن آنها خارج از سلیقه یادآور شد: در حوزه فیلمسازی، مسائل ارزشی و هنجاری به سوی سلیقه‌ای شدن پیش می‌رود. به عبارت دیگر، این نگرش که فرد خود را مسلمان بداند اما برخی ویژگی‌های اسلام را بپذیرد و برخی دیگر را متناسب با سلیقه خود، درست نداند، رویکردی است که در دین اسلام پذیرفته نشده است. بر اساس قاعده، کارگردان باید نسبت به ارزش‌ها و خط‌مشی‌های حاکم بر جامعه مطلع باشد و در این زمینه، نهادهای فرهنگی از جمله سازمان‌هایی مانند ساترا موظف به تدوین و ابلاغ چارچوب‌های لازم برای هر اثر فرهنگی هستند.
وی اضافه کرد: باید این ضوابط به صورت شفاف و مشخص در سایت ساترا یا سایر مراجع ذی‌ربط وجود داشته باشد تا کارگردانان، تهیه‌کنندگان، نویسندگان و حتی بازیگران بتوانند به این ضوابط مراجعه کنند و حتی در هنگام اخذ مجوز فیلمسازی، به آنها ابلاغ شود.
وصالی در پایان گفت: به هرحال پدیدآورنده هر اثر، همانند فرزند خود نسبت به اثر خود تعصب و غیرت دارد و طبیعتاً تمایل ندارد که اثرش دستخوش تغییر، حذف یا نظارت بیش از حد شود. یکی از راه‌های کاهش این تعارض آن است که از همان ابتدای فرایند تولید اثر، یک مشاور رسانه ای در کنار پروژه ها قرار بگیرد تا در صورت لزوم، مشورت و هدایتگری داشته باشد.
