نشر هرمس کتاب‌های ترجمه‌شده با هوش مصنوعی را رونمایی کرد
نشر هرمس به‌تازگی ده کتاب در زمینه‌های فلسفه و روان‌شناسی و علم را با استفاده از هوش مصنوعی ترجمه و امروز، ۱۴ ادیبهشت ۱۴۰۴، از آن‌ها پرده‌برداری کرده است. انتشارات مذکور این کتاب‌های ترجمه‌شده با هوش مصنوعی را با ترجمه‌های مترجمان حرفه‌ای و دانشجویان رشته ادبیات انگلیسی دانشگاه تهران و دانش‌آموختگان آموزشگاه‌های زبان انگلیسی مقایسه کرده و به نتایج مهمی رسیده است.
مهدی فیروزان، رئیس هیئت‌مدیره‌ی نشر هرمس، در نشست رونمایی کتاب‌های ترجمه‌شده با هوش مصنوعی در نشر هرمس گفت: «در طول تاریخ، فناوری‌های متعددی پدید آمده‌اند. آیا همه‌ی این فناوری‌ها مصون از خطر بوده‌اند؟ خیر؛ ولی به میزانی که ما با این فناوری‌ها آشنا باشیم، می‌توانیم آسیب‌های آینده آن را شناسایی کنیم. مادامی که صرفاً مصرف‌کننده هوش مصنوعی باشیم، نمی‌توانیم در آینده‌ی آن دخالت کنیم. باید در نظر بگیریم که زیست بشر با هوش مصنوعی درگیر است و معتقدم حوزه‌ی نشر که وظیفه تولید علم دارد، باید جلوتر از هر حوزه‌ی دیگر وارد هوش مصنوعی شود.»
فیروزان به این موضوع اشاره کرد که وظیفه ارگان‌های دولتی مانند وزارت ارشاد و کتابخانه‌ی ملی است که جلوتر از دیگران در این مسیر قدم بردارند. وی افزود:
ما در هیئت‌مدیره‌ی هرمس سه مصوبه داریم: اول اینکه غفلت از هوش مصنوع مانند هر فناوری فراگیر دیگر، درجازدن و ناپایداری را به‌همراه دارد و در آینده قدرت حل مسئله را از ما خواهد گرفت؛ دوم اینکه با تفکر انتقادی وارد هوش مصنوعی شویم و زنجیره‌ی استدلال و تجربه را تا پایان منطقی ادامه دهیم؛ سوم اینکه بین جمعیت و نوآوری ارتباط وجود دارد و ما قصد داریم به سهم خود در این حوزه قدم برداریم.
– مهدی فیروزان، رئیس هیئت‌مدیره‌ی نشر هرمس
مرتضی کاردر، مدیرعامل نشر هرمس، نیز درباره‌ی دلیل حرکت این نشر به این سمت گفت: «بیش از یک سال است که در نشر هرمس درگیر دو حوزه بوده‌ایم: اول کتاب‌هایی درباره‌ی هوش مصنوعی مانند کتاب «چشم خدایگان؛ تاریخ اجتماعی هوش مصنوعی» و دوم کتاب‌هایی که با هوش مصنوعی ترجمه شده‌اند.»
کاردر درباره‌ی روند ترجمه این کتاب‌ها با هوش مصنوعی افزود:
کتاب‌های فعلی که نشر هرمس با هوش مصنوعی ترجمه کرده است، زیرنظر نیروی انسانی سه بار ویرایش شده‌اند؛ چراکه ترجمه‌ی زبان فارسی با هوش مصنوعی تاکنون از حالت ماشینی خارج نشده است. تأکید ما در این مسیر بر این است که پیکره‌ی زبان فارسی را در این حوزه تقویت کنیم و تا زمانی که پیکره‌ی زبان فارسی در هوش مصنوعی گسترش نیابد، نمی‌توان انتظار ترجمه‌ای غیرماشینی داشت.
– مرتضی کاردر، مدیرعامل نشر هرمس
او در پایان صحبت‌هایش افزود که نشر هرمس فارغ از نوع استقبال از این کتاب‌ها، به مسیر خود درزمینه‌ی استفاده از هوش مصنوعی برای ترجمه‌ی کتاب ادامه خواهد داد.
محمد قلی‌پور، ناظر ترجمه این کتاب‌ها، نیز درباره‌ی فرایند ترجمه گفت: «زمانی که این پیشنهاد به من داده شد، بسیاری گفتند که این قمار بزرگی است؛ ولی نگاه ما به این فرایند مانند پروژه‌ای کارآمد بود و نتایج توجیه‌پذیری برای ما به‌همراه داشت.»
قلی‌پور به این موضوع اشاره کرد که در ترجمه این کتاب‌ها از ابزارهای مختلف هوش مصنوعی مانند ChatGPT استفاده شده است. وی درباره‌ی میزان پیشرفت هوش مصنوعی در ترجمه‌ی کتاب گفت: «هوش مصنوعی برای زبان فارسی کارآمد نیست و به‌شخصه معتقدم که هوش مصنوعی درحال‌حاضر فاقد روح انسانی است. به تکامل تدریجی تکنولوژی باور دارم و معتقدم که نقش مترجم،گ همان‌طورکه از ابتدا ثابت نبوده است، در ادامه نیز ثابت نخواهد ماند و تغییر خواهد کرد؛ اما این به‌معنای حذف مترجم نیست.»
طبق گفته‌های قلی‌پور، سنجش فاصله‌ی ترجمه‌ی انسانی و هوش مصنوعی یکی از محورهای اصلی این پروژه بوده است و در آن، ده کتاب در حوزه‌های فلسفه و روان‌شناسی و علم آزمایش شدند. مترجمان انسانی این کتاب‌ها شامل سه گروه بودند: مترجمان حرفه‌ای و دانشجویان رشته‌ی ادبیات انگلیسی دانشگاه تهران و دانش‌آموختگان آموزشگاه‌های زبان انگلیسی. او درباره‌ی نتیجه‌ی این آزمایش گفت:
«متن ترجمه‌شده با هوش مصنوعی با ترجمه‌ی مترجمان حرفه‌ای، بین ۶۰ تا ۷۰ درصد اختلاف داشت. این آمار برای دانشجویان دانشگاه تهران به ۳۰ تا ۵۰ درصد و برای دانش‌آموختگان آموزشگاه‌های زبان انگلیسی به ۱۰ تا ۱۵ درصد رسید.»
