نور آفتاب ایمنی بدن را در مقابله با عفونت‌ها افزایش می‌دهد
در کشفی انقلابی که قدرت پنهان نور طبیعی روز را برجسته می‌کند، پژوهشگران دریافته‌اند که قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند به‌طور چشمگیری توانایی سیستم ایمنی بدن را برای مبارزه با عفونت‌ها افزایش دهد.
به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ این مطالعه که توسط دانشمندان دانشگاه «وای‌پاپا تائوماتا رو» در اوکلند انجام شده، نشان می‌دهد که واکنش‌های ایمنی بدن به‌شدت با ساعت زیستی بدن ما مرتبط است و می‌تواند با نور روز تقویت شود.
نور و ایمنی: پیوندی شگفت‌انگیز
سال‌هاست که دانشمندان می‌دانند بدن انسان با یک ساعت درونی به‌نام «ریتم شبانه‌روزی» (circadian rhythm) تنظیم می‌شود—ساعتی که چرخه‌ی خواب، سطح هورمون‌ها و متابولیسم را کنترل می‌کند. اما این مطالعه‌ی جدید که در مجله‌ی Science Immunology منتشر شده، نشان می‌دهد که حتی سلول‌های ایمنی ما، به‌ویژه نوتروفیل‌ها، دارای ساعت‌های زیستی اختصاصی هستند که آن‌ها را در ساعات روشن روز واکنش‌پذیرتر و کارآمدتر می‌کند.
به‌گفته‌ی دکتر «کریستوفر هال»، دانشیار دپارتمان پزشکی مولکولی و پاتولوژی:
«ما مشاهده کردیم که واکنش‌های ایمنی در اوایل صبح، در ابتدای فاز فعال ماهی‌های گورخری (مدل آزمایشگاهی این پژوهش) در قوی‌ترین حالت خود بودند.»
این یافته باعث شد تا پژوهشگران این فرضیه را مطرح کنند که زمان‌بندی فعالیت‌های ایمنی، می‌تواند نوعی سازگاری تکاملی باشد؛ به‌طوری‌که بدن در ساعاتی که احتمال بیشتری برای مواجهه با پاتوژن‌ها (عوامل بیماری‌زا) وجود دارد—یعنی در طول روز—هشیارتر عمل کند.
نوتروفیل‌ها: خط مقدم دفاعی بدن
نوتروفیل‌ها از اجزای کلیدی خط مقدم دفاعی سیستم ایمنی هستند. این گلبول‌های سفید سریع‌العمل، نخستین نیروهایی هستند که در پاسخ به عفونت یا جراحت وارد عمل می‌شوند؛ آن‌ها به‌سرعت به محل التهاب می‌رسند و عوامل بیماری‌زا را از بین می‌برند. درک زمان‌بندی و میزان اثرگذاری عملکرد آن‌ها برای بهبود شیوه‌های درمانی عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی بسیار حیاتی است.
در این مطالعه، پژوهشگران از ماهی‌های گورخری استفاده کردند—گونه‌ای آزمایشگاهی که به‌دلیل شباهت‌های ژنتیکی با انسان و بدن شفاف‌شان که امکان مشاهده‌ی فرآیندهای سلولی را در زمان واقعی فراهم می‌کند، انتخاب شده‌اند. بررسی‌ها نشان داد که توانایی نوتروفیل‌ها برای نابودی باکتری‌ها در طول روز به اوج می‌رسد—یافته‌ای که نقش کلیدی نور در تقویت عملکرد دفاعی سیستم ایمنی را تأیید می‌کند.
ساعت‌های زیستی درون سلول‌ها: هدفی نو برای درمان؟
این مطالعه نشان می‌دهد که نوتروفیل‌ها، همانند بسیاری از سلول‌های دیگر بدن انسان، دارای ساعت‌های زیستی هستند—مکانیزم‌های درونی‌ای که به سلول‌ها کمک می‌کنند زمان روز را تشخیص داده و عملکرد خود را متناسب با آن تنظیم کنند. نکته‌ی جالب اینجاست که این ساعت‌ها می‌توانند با قرار گرفتن در معرض نور—به‌ویژه نور طبیعی روز—تنظیم یا بازتنظیم شوند.
این بینش علمی، مسیرهایی جدید را برای توسعه‌ی داروهایی که بتوانند ساعت زیستی سلول‌های ایمنی را دست‌کاری کرده و کارایی آن‌ها را در مقابله با عفونت‌ها افزایش دهند، پیش روی پژوهشگران قرار داده است.
دکتر هال تأکید می‌کند:
«یافته‌های ما دامنه‌ی گسترده‌ای از پیامدها دارند. از آن‌جا که نوتروفیل‌ها در انواع مختلفی از بیماری‌های التهابی نقش دارند، درک زیست‌شناسی شبانه‌روزی آن‌ها می‌تواند انقلابی در شیوه‌ی درمان این بیماری‌ها ایجاد کند.»
فراتر از مکمل‌ها: پرونده‌ای به نفع نور طبیعی
در حالی‌که ویتامین D که از طریق تابش نور خورشید روی پوست ساخته می‌شود، مدت‌هاست که به‌عنوان تقویت‌کننده‌ی سیستم ایمنی شناخته می‌شود، این مطالعه لایه‌ای جدید به این بحث می‌افزاید:
موضوع فقط ویتامین D نیست—بلکه خودِ نور طبیعی خورشید می‌تواند سلول‌های ایمنی را برای عملکردی بهتر «آماده‌سازی» کند.
البته این بدان معنا نیست که مردم باید بی‌پروا خود را در معرض آفتاب قرار دهند، اما این یافته تأکیدی دوباره بر اهمیت داشتن رابطه‌ای متعادل و سالم با نور طبیعی است. حتی چند دقیقه حضور روزانه در فضای باز می‌تواند ساعت‌های زیستی بدن را تنظیم کرده و سیگنال لازم را به سیستم ایمنی بدهد تا در بهترین حالت خود فعالیت کند.
جمع‌بندی
اکنون پژوهشگران در حال بررسی عمیق‌تر مکانیزم‌هایی هستند که از طریق آن‌ها نور بر ساعت زیستی نوتروفیل‌ها تأثیر می‌گذارد. اگر دانشمندان بتوانند به‌طور دقیق کشف کنند که نور چگونه عملکرد این سلول‌های ایمنی را تنظیم می‌کند، این یافته می‌تواند شیوه‌ی درمان عفونت‌ها، التهاب‌ها و حتی بیماری‌های خودایمنی را متحول سازد.
در دنیای امروز که بیشتر مردم زمان زیادی را در فضاهای بسته و پشت صفحه‌های نمایش سپری می‌کنند، این پژوهش یادآور نکته‌ای ساده اما مهم است:
گاهی مؤثرترین دارو، فقط چند دقیقه قدم زدن زیر نور خورشید است.
