پیشرفت‌های نوین در درمان DIPG؛ مرگبارترین تومور مغزی دوران کودکی

وقتی کودکی پنج ساله می‌شود، دنیای اطرافش دگرگون می‌گردد. در این مرحله، او از محیط آشنا و امن خانه به کشف جهان بیرون روی می‌آورد. مدرسه رفتن را آغاز می‌کند، روابط اجتماعی پیچیده‌تری را فراتر از خانواده درک و تجربه می‌کند و مهارت‌های حل مسئله را توسعه می‌دهد.

به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ اما اگر کودکی که باهوش و شاد بوده، ناگهان بی‌حال و افسرده شود یا در یادگیری چیزهای جدید دچار مشکل گردد، چه می‌شود؟ در بسیاری از موارد ممکن است موضوع جدی نباشد و جای نگرانی نداشته باشد. اما گاهی اوقات، این تغییرات می‌توانند نشانه‌های اولیه‌ی نوعی نادر و تهاجمی از سرطان مغز به نام گلیومای منتشر در پل مغزی (DIPG) باشند.

در همین رابطه، گفت‌وگویی داشتیم با دکتر مارک ام. سووِیدان، جراح مغز و اعصاب کودکان در مرکز سرطان مِموریال اسلون کِترینگ نیویورک، که درباره‌ی این سرطان مرگبار توضیحاتی ارائه داد.

بر اساس داده‌های StatPearls، DIPG معمولاً در کودکان بین ۵ تا ۱۰ سال بروز می‌یابد و اکثر بیماران بیش از یک سال دوام نمی‌آورند. در هند، بر اساس مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴، تومورهای مغزی ۸ تا ۱۲ درصد از کل موارد سرطان کودکان را تشکیل می‌دهند. طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲، DIPG حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد این تومورها را شامل می‌شود و دومین تومور بدخیم شایع مغزی در کودکان است.

دکتر سوویدان در این باره گفت:
«به عنوان یک جراح مغز و اعصاب، بارها شاهد این بوده‌ام که والدین، با تمام تلاش‌شان، فقط می‌توانند نظاره‌گر وخامت حال فرزندشان باشند. این وضعیت برای ما نیز بسیار ویرانگر است، وقتی که می‌دانیم توان اندکی برای کمک به بقای این کودکان و بازگرداندن حس عادی بودن به زندگی‌شان داریم. با این حال، اوضاع به آن تیرگی که به نظر می‌رسد نیست. روش‌های درمانی جدید امیدی دوباره ایجاد کرده‌اند و به بیماران و خانواده‌هایشان توان مبارزه‌ی شجاعانه با این بیماری مرگبار را می‌دهند.»

DIPG چیست؟

«DIPG در بخشی از ساقه‌ی مغز به نام پونس آغاز می‌شود. ساقه‌ی مغز در پایه‌ی مغز و متصل به نخاع قرار دارد و مسئول عملکردهای حیاتی بسیاری از جمله تنظیم ضربان قلب، فشار خون و تنفس است. همچنین کنترل عضلات و اعصابی که راه رفتن، شنیدن، دیدن، خوردن و صحبت کردن را ممکن می‌سازند نیز بر عهده‌ی این بخش از مغز است.» — دکتر سوویدان

DIPG نوعی گلیوماست؛ یعنی توموری که از سلول‌های گلیال منشأ می‌گیرد. این سلول‌ها در سیستم عصبی مرکزی از سلول‌های عصبی پشتیبانی و حفاظت می‌کنند و عملکرد صحیح آن‌ها را تضمین می‌نمایند.

علائم DIPG

علائم این بیماری به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله سرعت رشد تومور، اندازه و محل تشکیل آن، میزان گسترش آن در ساقه‌ی مغز و سن و مرحله‌ی رشد کودک.

علائم معمولاً به‌طور ناگهانی بروز می‌کنند و شامل تغییرات رفتاری، مشکلات بینایی، اختلال در حرکت چشم، افتادگی یک طرف صورت، و مشکلات در جویدن، بلع و صحبت کردن هستند. اغلب کودکانی که به DIPG مبتلا می‌شوند (در سنین ۵ تا ۱۰ سالگی)، بیش از یک سال زنده نمی‌مانند.

محدودیت‌های درمانی

«روبرو شدن با DIPG، تجربه‌ای عمیقاً فروتن‌کننده است. به‌دلیل محل قرارگیری تومور، جراحی ممکن نیست و حتی ممکن است آسیب‌زاتر باشد. درمان‌های رایج مثل شیمی‌درمانی و پرتودرمانی نیز تأثیر محدودی دارند. زمانی که کودک به این بیماری مبتلا می‌شود، برای ما یادآوری تلخی است از محدودیت‌های علم پزشکی امروز و این‌که با چه چالش بزرگی مواجهیم. همین امر ما را وامی‌دارد که به نوآوری روی آوریم و به سراغ آنچه پیش‌تر غیرممکن می‌نمود، برویم.» — دکتر سوویدان

امیدی تازه: عبور از سد خونی-مغزی (BBB)

یکی از چالش‌های اصلی در درمان تومورهای مغزی، سد خونی-مغزی (BBB) است. این سد محافظتی، جلوی ورود سموم به مغز را می‌گیرد، اما در عین حال مانع رسیدن داروهایی نظیر شیمی‌درمانی در دوزهای مؤثر به ناحیه‌ی تومور نیز می‌شود. به همین دلیل، پیشرفت در درمان تومورهای عمقی مغز همواره محدود بوده است.

با این حال، روش درمانی جدیدی امیدهای تازه‌ای را به همراه آورده است. تکنیکی نوین در رساندن دارو به نام CED (Cyclophosphamide Equivalent Dose)، توان بالقوه‌ی چشمگیری نشان داده است. در این روش، داروی ضدسرطان به‌صورت آهسته و پیوسته از طریق کاتترهایی که در عمق مغز قرار می‌گیرند، تزریق می‌شود. این فرآیند ممکن است تا ۲۴ ساعت طول بکشد و باعث می‌شود دارو به‌طور یکنواخت و مؤثر از میان فضای بین سلولی عبور کرده و دوزهای بالاتری را مستقیماً به محل تومور برساند؛ امری که در روش‌های معمول کمتر ممکن است.

یکی دیگر از مزایای مهم این روش، پرهیز از تأثیر سیستمیک روی سایر اندام‌هاست، که یکی از محدودیت‌های اصلی شیمی‌درمانی سنتی محسوب می‌شود. مطالعات اخیر ایمنی این روش را نشان داده‌اند و داده‌های بقا بسیار امیدوارکننده بوده‌اند: طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸، سه بیمار بیش از ۵ سال و یک بیمار بیش از ۱۰ سال پس از این روش درمانی زنده مانده‌اند.

جمع‌بندی

دکتر سوویدان در پایان گفت:
«والدین کودکانی که به DIPG مبتلا هستند، به چیزی فراتر از همدلی و دعا نیاز دارند. هدف ما ارائه‌ی راهکارهایی واقعی و ملموس برای آن‌هاست. یکی از نتایج این تمرکز، روش CED است که هرچند هنوز در حال تکامل است، اما نویدبخش انقلابی در درمان این نوع نادر از سرطان مغز می‌باشد. مسیر پیش‌رو نیازمند پژوهش‌های بیشتر، همکاری‌های جهانی و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌تر است تا بتوانیم گام‌های مؤثرتری در مقابله با این سرطان برداریم. هنوز امید وجود دارد — هم برای بیماران جوان و خانواده‌هایشان، و هم برای ما که هیچ تلاشی را فروگذار نکرده‌ایم تا به آن‌ها فرصتی برای مبارزه دهیم.»

یادآوری: این مقاله حاوی اطلاعات ارائه‌شده توسط یک متخصص است و صرفاً برای اهداف اطلاع‌رسانی منتشر شده است. اگر با هرگونه مشکل سلامت مواجه هستید، لطفاً برای پیشگیری از عوارض احتمالی، با پزشک خود مشورت نمایید.