20 سال معطلی برای یک پروژه/ تدبیر رئیسی برای پساب بجنورد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد در جریان سفر دولت سیزدهم به استان خراسان شمالی یکی از موضوعات بسیار مهم مورد توجه موضوع بحران آب در استان بود و طرح ایجاد تصفیه خانه فاضلاب برای استفاده شرکت پتروشیمی از پساب در همین راستا و با دستور رئیس جمهور شهید آغاز شد.

ایده استفاده از پساب شهری در صنعت، ریشه در نیاز به مدیریت منابع آبی در مناطقی با اقلیم خشک و نیمه‌خشک دارد. در ایران، چالش‌هایی نظیر خشکسالی‌های مکرر، تغییرات اقلیمی، کاهش بارش‌ها و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، اجرای چنین طرح‌هایی را ضروری کرده است. خراسان شمالی نیز به‌عنوان یکی از استان‌هایی که وضعیت بحرانی آبی دارد، در اولویت اجرای این نوع پروژه‌ها قرار گرفت.

آشنایی با بحران آب در خراسان شمالی

خراسان شمالی از دیرباز با مشکل کم‌آبی روبه‌رو بوده است. با بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی و تغییرات اقلیمی در دهه‌های اخیر، این بحران شدت گرفت و عملاً بیش از 70 درصد از آبخوان‌های استان در وضعیت بحرانی قرار گرفتند. برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، خشک شدن سفره‌ها، کاهش دبی چشمه‌ها و رودخانه‌ها و ده‌ها مشکل محیط‌زیستی دیگر باعث شد که نیاز به بازنگری در الگوهای مدیریت منابع آبی احساس شود.

در مرکز این بحران، صنایع استان نیز به دلیل مصرف بالای آب قرار داشتند. پتروشیمی خراسان، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صنایع استان و پرمصرف‌ترین واحد صنعتی شمال شرق کشور، وابستگی شدیدی به آب زیرزمینی داشته و سالانه 5 میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کرد. این نیاز، فشار بیشتری بر منابع آبی منطقه وارد می‌کرد؛ به ویژه در شرایطی که آب موردنیاز بخش کشاورزی و شرب در استان نیز به سختی تأمین می‌شد.

بجنورد، مرکز خراسان شمالی، سالانه حدود 7 میلیون مترمکعب پساب شهری تولید می‌کند که به دلیل فقدان زیرساخت مناسب برای تصفیه و استفاده مجدد در صنعت یا کشاورزی، به صورت نامناسب در طبیعت رها می‌شد. این امر باعث بروز مشکلات زیست‌محیطی عدیده‌ای از جمله آلودگی اراضی کشاورزی، آلودگی منابع آب سطحی و خطرات بهداشتی برای ساکنان منطقه شده بود.

ایده استفاده از این پساب در صنعت پتروشیمی خراسان به حدود دو دهه پیش برمی‌گردد. با این حال، این طرح به دلایل مختلف از جمله نبود اراده جدی در دولت‌های وقت، کمبود اعتبارات و فقدان زیرساخت‌های مناسب، تا سال‌ها معطل باقی مانده بود. اما با سفر تیرماه 1401 رئیس‌جمهور به خراسان شمالی، این پروژه به‌عنوان یکی از مصوبات کلیدی دولت سیزدهم در دستور کار قرار گرفت و با دستور مستقیم آیت‌الله رئیسی به مرحله اجرا رسید.

نقش دولت سیزدهم در احیای پروژه

در سفر استانی رئیس‌جمهور به خراسان شمالی در سال 1401، طرح تصفیه و انتقال پساب بجنورد به پتروشیمی خراسان به دلیل اهمیت زیست‌محیطی و تأثیر آن بر مهار بحران آب استان، یکی از اولویت‌های دولت سیزدهم شد. آیت‌الله رئیسی با تأکید بر لزوم بهره‌گیری بهینه از منابع آب غیرشرب، دستور تسریع در اجرای این پروژه را صادر کرد.

شروع کار این پروژه از دهه فجر سال 1401 کلید خورد و در کمتر از یک سال پیشرفت چشمگیری داشت. اجرای این طرح با حمایت مالی و اعتباری هلدینگ تاپیکو و پتروشیمی خراسان، که بیش از 10 هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری داشته‌اند، وارد فاز اجرایی شد.

پتروشیمی خراسان، به‌عنوان بزرگ‌ترین بنگاه اقتصادی شمال شرق کشور، سالانه حدود 5 میلیون مترمکعب آب مصرف می‌کند که تاکنون نیمی از این میزان از منابع زیرزمینی تأمین می‌شده است. این در حالی است که سالانه 7 میلیون مترمکعب پساب شهری در بجنورد تولید می‌شود که تاکنون بدون استفاده به حال خود رها بوده و معضلات زیست‌محیطی متعددی ایجاد کرده است.

براساس این طرح زیست‌محیطی، سالانه 5 میلیون مترمکعب فاضلاب شهری بجنورد توسط تصفیه‌خانه‌ای تکمیلی به آب قابل استفاده در صنعت تبدیل خواهد شد. برای این منظور، شرکت پتروشیمی خراسان با همکاری هلدینگ تاپیکو در حال احداث یک تصفیه‌خانه تکمیلی جدید است. این تصفیه‌خانه که ظرفیت تصفیه 13 میلیون مترمکعب آب در سال را دارد، آب خروجی را به سطح استاندارد صنعتی می‌رساند و سپس از طریق خطوط انتقال به پتروشیمی می‌رساند.

کار احداث این پروژه از دهه فجر سال 1402 گذشته آغاز شد  بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، فاز نخست طرح در دی ماه سال 1403 به بهره‌برداری رسید و فاز دوم نیز تا بهار 1405 افتتاح خواهد شد.

براساس اعلام مدیران شرکت تاپیکو این طرح که اجرای آن برای بیش از 20 سال متوقف مانده بود، در سفر دولت سیزدهم به خراسان شمالی دوباره به جریان افتاده و اکنون برای حل بحران آب در منطقه اثرگذار خواهد بود.

با اجرای این طرح، نیاز پتروشیمی خراسان به برداشت از منابع زیرزمینی به طور چشمگیری کاهش یافته و سالانه میلیون‌ها مترمکعب فاضلاب شهری که پیش‌تر بدون مدیریت در حاشیه بجنورد رها می‌شد، سامان یافت. این اقدام ضمن جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی، ظرفیت آب برای سایر مصارف استانی را نیز افزایش می‌دهد.

این طرح نه‌تنها نشان‌دهنده پایبندی پتروشیمی خراسان به مسئولیت‌های اجتماعی خود است بلکه گامی مؤثر در راستای توسعه پایدار و حفظ منابع آبی ارزشمند خراسان شمالی محسوب می‌شود.

طرح تصفیه و انتقال پساب بجنورد به پتروشیمی خراسان، نمونه‌ای موفق از تلفیق توسعه صنعتی با حفاظت زیست‌محیطی است. بهره‌برداری از آن علاوه بر کاهش فشار بر منابع آبی زیرزمینی، به حل یکی از معضلات دیرینه خراسان شمالی یعنی مدیریت پساب‌های شهری کمک شایانی خواهد کرد و می‌تواند الگویی برای دیگر استان‌های درگیر با بحران آب باشد.

انتهای پیام/