کوسه‌های گرینلند چگونه بدون اینکه نابینا شوند، صدها سال عمر می‌کنند؟
کوسه‌های گرینلند می‌توانند بدون آنکه نشانه‌ای از آسیب یا تحلیل شبکیه چشم را نشان بدهند، تا ۴۰۰ سال عمر کنند. اکنون، دانشمندان تغییرات ژنتیکی خاصی را پیدا کرده‌اند که شاید توضیح دهد چگونه این کوسه‌ها از چنین خصوصیتی برخوردار هستند.
کوسه‌های گرینلند که در میان جانوران مهره‌دار بیشترین طول عمر را دارند، حتی وقتی صدها سال عمر می‌کنند، دچار فرسودگی در شبکیه چشم نمی‌شوند. این یافته ازآنجایی شگفت‌انگیز است که برخی دانشمندان گمان می‌کردند این جانوران به دلیل زندگی در آب‌های بسیار عمیق و تاریک، عملا نابینا باشند.
به‌گزارش نیوساینتیست، لیلی فاگ از دانشگاه بازل سوئیس و همکارانش مطالعاتی فیزیکی روی چشم‌های هشت کوسه گرینلند (Somniosus microcephalus) مرده انجام دادند و DNA آن‌ها را توالی‌یابی کردند.
در انسان‌ها و بیشتر حیوانات دیگر، سلول‌هایی که وظیفه تشخیص نور را در پشت چشم برعهده دارند، با گذشت زمان تخریب می‌شوند و همین امر باعث می‌شود دید فرد تار شود. اما با وجود اینکه محققان تخمین زدند کوسه‌های مورد مطالعه هنگام مرگ صدها سال عمر داشتند، هیچ نشانه‌ای از تخریب شبکیه در چشمانشان دیده نمی‌شد.
بیشتر مهره‌داران دو نوع سلول برای تشخیص نور دارند: سلول‌های مخروطی که رنگ‌ها را تشخیص می‌دهند و سلول‌های میله‌ای که در دیدن رنگ‌ها نقش ندارند اما در نور کم عملکرد بالایی دارند. محققان متوجه شدند که در کوسه‌های گرینلند، ژن‌های دخیل در عملکرد سلول‌های مخروطی تا حد زیادی غیرفعال بودند که نشان می‌دهد این جانوران برای بینایی خود عمدتا به سلول‌های میله‌ای متکی هستند.
بیشتر بخوانید
تیم تحقیقاتی معتقد است دلیل عمر طولانی بینایی کوسه‌های گرینلند، وجود ژن ercc1 است. این ژن مسئول ترمیم آسیب‌های DNA است و به‌نظر می‌رسد در کوسه‌های گرینلند نسبت به سایر کوسه‌ها فعال‌تر باشد. آن‌ها همچنین متوجه شدند ژن کدکننده ملانوپسین، پروتئین حساس به نور که ریتم شبانه‌روزی را در مهره‌داران تنظیم می‌کند، در کوسه‌های گرینلند غیرفعال شده است. فاگ و همکارانش در مقاله خود نوشته‌اند: «به‌نظر می‌رسد کوسه‌های گرینلند برای تنظیم ریتم شبانه‌روزی به نور وابسته نباشند یا ممکن است از روش‌های دیگری برای تنظیم این چرخه استفاده کنند.»
ایوان کامپلیسون از دانشگاه منچستر می‌گوید ازآنجایی که ملانوپسین در کوسه‌های گرینلند وجود ندارد، این احتمال وجود دارد که این کوسه‌ها برای تنظیم چرخه زندگی و کارکردهای بیولوژیکی خود از عوامل دیگری استفاده کنند. به‌طور مثال، شاید از دما یا نیاز به غذاخوردن به‌عنوان نشانه‌هایی برای تنظیم فعالیت‌های بدنشان استفاده کنند.
کامپلیسون می‌گوید جالب است که کوسه‌های گرینلند به گونه‌ای تکامل یافته‌اند که بینایی خود را به مدت طولانی حفظ کنند، درحالی‌که پژوهش‌های گذشته نشان می‌دادند که ممکن است آن‌ها به بینایی خود وابسته نباشند. وی می‌افزاید، به‌عنوان کسی که روی پیری مطالعه می‌کند، مشاهده‌ی تحقیقاتی که نشان می‌دهند کوسه‌های گرینلند چگونه خود را با تغییرات مختلف سازگار کرده‌اند و این ویژگی‌ها چگونه در طول عمر زیاد آن ها نقش دارد، بسیار جالب است.
مطالعه در پایگاه داده بایوآرکایو منتشر شده است.
