دود خوش‌طعم، زخم ماندگار؛ چگونه ویپ می‌تواند ریه‌ها را برای همیشه نابود کند؟

بیماری ریه پاپ‌کورنی که با نام علمی «برونشیولیت انسدادی» (Bronchiolitis obliterans) شناخته می‌شود، نوعی التهاب شدید و برگشت‌ناپذیر در راه‌های هوایی کوچک ریه‌ها است. این بیماری، علائمی مانند سرفه‌ی مزمن، خس‌خس سینه، خستگی مداوم و تنگی نفس را به همراه دارد.

به‌نقل‌از کانورسیشن، اصطلاح ریه پاپ‌کورنی، برای نخستین بار در اوایل دهه ۲۰۰۰ مطرح شد؛ زمانی که شماری از کارکنان کارخانه‌ی پاپ‌کورن مایکروویوی، پس از استنشاق ماده‌ی شیمیایی «دی‌استیل» به مشکلات ریوی مبتلا شدند. این ماده، همان ترکیبی است که عطر و طعم کره‌ای به پاپ‌کورن می‌بخشد.

قوانین استفاده از دی‌استیل در سیگارهای الکترونیکی، در کشورهای مختلف متفاوت است. اتحادیه اروپا و بریتانیا استفاده از آن را ممنوع کرده‌اند، اما در ایالات متحده و بسیاری از مناطق دیگر، هنوز مجاز است. همچنین، باید توجه داشت که ویپ‌های غیرقانونی یا تقلبی که کنترل کیفی مناسبی ندارند، سهم بزرگی از بازار را تشکیل می‌دهند و خطر این مواد را بیشتر می‌کنند.

اما ترکیبات خطرناک موجود در ویپ، تنها به دی‌استیل محدود نمی‌شوند. استنشاق مواد شیمیایی دیگری مانند فرمالدهید و استالدهید که در بخار ویپ نیز یافت شده‌اند، می‌تواند موجب بروز بیماری‌های ریه، مانند ریه پاپ‌کورنی شوند.

نگران‌کننده‌ترین نکته درباره‌ی بیماری ریه پاپ‌کورنی، فقدان درمان قطعی است. زمانی که بافت ریه آسیب می‌بیند، تنها می‌توان علائم را با استفاده از داروهایی مانند گشادکننده‌های نایژه‌ای، استروئیدها و در موارد شدید، پیوند ریه، مدیریت کرد. ازاین‌رو، پیشگیری عملاً تنها راه مقابله با این بیماری به‌حساب می‌آید. با وجود این هشدارها، محبوبیت ویپ در میان نوجوانان همچنان رو به افزایش است.

طعم‌های فریبنده‌ای مانند آدامس بادکنکی، آب‌نبات یا میوه‌های یخی، نوجوانان بسیاری را به سمت ویپ می‌کشاند. اما پشت پرده‌ی این جذابیت طعمی، ترکیبی از مواد شیمیایی قرار دارد که اغلب برای استنشاق طراحی نشده‌اند. مایعات الکترونیکی موجود در ویپ‌ها، ترکیبی پیچیده از نیکوتین و طعم‌دهنده‌هایی هستند که شاید برای مصرف خوراکی تأیید شده باشند، اما ایمنی آن‌ها برای استنشاق بررسی نشده است.

تفاوت‌های عمده‌ای میان خوردن و استنشاق ترکیبات وجود دارد. مواد خوراکی پس از ورود به بدن از طریق مسیر گوارش و فیلتر طبیعی کبد عبور می‌کنند، اما در صورت استنشاق، مستقیماً وارد ریه و سپس خون می‌شوند و در عرض چند ثانیه، به اندام‌های حیاتی می‌رسند.

همین تفاوت، علت اصلی مشکلات تنفسی در میان کارکنان کارخانه‌های پاپ‌کورن بود. ماده‌ای که هنگام خوردن پاپ‌کورن بی‌خطر به نظر می‌رسید، در صورت استنشاق به تهدیدی جدی برای سلامت ریه تبدیل شد.

ساختار شیمیایی ویپ، موضوع را پیچیده‌تر نیز می‌کند. حتی در صورت نبودن دی‌استیل، جایگزین‌هایی مانند استوئین و ۲٬۳-پنتان‌دیون، می‌توانند اثرات مشابهی داشته باشند. کارشناسان هشدار داده‌اند که بیش از ۱۸۰ نوع طعم‌دهنده در سیگارهای الکترونیکی به‌کار می‌رود. بسیاری از این ترکیبات، با گرم‌شدن به مواد شیمیایی جدیدی تبدیل می‌شوند که تاکنون، از نظر ایمنی برای استنشاق بررسی نشده‌اند.

مطالعه‌های پزشکی در زمینه‌ی تأثیر مستقیم دی‌استیل بر بیماری ریه پاپ‌کورنی، کامل و مستند هستند. اما علاوه‌بر این ماده، ترکیبات متعددی در ویپ‌ها وجود دارد که تماس مکرر با آن‌ها، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های ریوی را افزایش دهد.

مطالعات تازه نیز بر تأثیر مخرب ویپ بر ریه‌ی نوجوانان تأکید دارند. بر اساس پژوهشی بین‌المللی، نوجوانانی که به‌طور منظم ویپ مصرف می‌کنند، بیشتر از سایر همسالان خود و حتی بیشتر از سیگاری‌ها، دچار علائم تنفسی می‌شوند. طعم مورد استفاده، نوع نیکوتین و دفعات مصرف، همگی نقش مهمی در شدت علائم ایفا می‌کنند.

بحران سلامت ریوی، بار دیگر لزوم نظارت و قانون‌گذاری سخت‌گیرانه‌تر بر صنعت سیگارهای الکترونیکی را یادآور می‌شود. اکنون، نسل جوان نیز مانند اتفاق خطرناکی که برای کارکنان کارخانه‌های پاپ‌کورن رخ داد، با خطرات مشابهی مواجه شده است.

شاید ویپ و پاپ‌کورن در ظاهر هیچ شباهتی به یکدیگر نداشته باشند، وجه مشترک آن‌ها در استنشاق ترکیباتی‌ست که برای ورود به ریه طراحی نشده‌اند. خطر اصلی نه در مصرف خوراکی، بلکه در واکنش شیمیایی این ترکیبات هنگام حرارت‌دیدن و ورود به سیستم تنفسی نهفته است.

اگر درس‌هایی را که در دهه‌ی گذشته درباره‌ی ایمنی مواد شیمیایی آموخته‌ایم، در مورد ویپ نیز به‌کار بگیریم، شاید بتوانیم از تکرار فجایع پیشگیری کنیم. قانون‌گذاری مؤثر، برچسب‌گذاری دقیق، تست‌های ایمنی و آموزش عمومی، ابزارهایی هستند که می‌توانند جان جوانان را نجات دهند.

تا آن زمان، هشدارهایی مانند سرگذشت نوجوان آمریکایی، باید جدی گرفته شوند. ویپ، با ظاهر بی‌خطر و طعم‌های وسوسه‌انگیز، می‌تواند آغاز مسیری باشد که به آسیب‌های ماندگار ریوی ختم می‌شود.