چرا هیچ‌وقت شاهد کوسه‌های سفید بزرگ در آکواریوم‌ها نیستیم؟
تا به حال از خود پرسیده‌اید که چرا هیچ‌گاه کوسه‌های سفید بزرگ را در آکواریوم‌ها نمی‌بینیم؟ قطعاً دلیل آن نمی‌تواند صرفاً اندازه‌شان باشد؛ ما نهنگ‌های قاتل (اورکاها) را در اسارت خود نگه می‌داریم. پس چه چیزی کوسه‌های سفید را متفاوت می‌کند؟
کوسه سفید بزرگ (Carcharodon carcharias) یکی از قدرتمندترین و نمادین‌ترین شکارچیان رأس زنجیره‌ی غذایی در اقیانوس‌هاست که به‌دلیل جثه‌ی عظیم، دندان‌های شیار‌دار و شهرتی که باعث شده هم ترسناک و هم به‌اشتباه در فرهنگ عامه درک شود، شناخته می‌شود.
یکی از آخرین تلاش‌ها برای نگهداری کوسه سفید بزرگ در اسارت در سال ۲۰۱۶ در آکواریوم «اوکیناوا چورائومی» ژاپن صورت گرفت. این کوسه تنها پس از سه روز، جان خود را از دست داد.
پیش از آن نیز ده‌ها تلاشِ به همان اندازه ناامیدکننده برای نمایش کوسه‌های سفید بزرگ به عموم مردم انجام شده بود. اولین تلاش ثبت‌شده در این زمینه متعلق به «مارین‌لند آو د پسیفیک» بود، یک آکواریوم و جاذبه گردشگری در کالیفرنیا، در میانه‌های دهه ۱۹۵۰. آن کوسه کمتر از یک روز زنده ماند. «سی‌ورلد»، پارک تفریحی معروف در کالیفرنیا نیز در دهه‌های ۱۹۷۰، ۸۰ و ۹۰ تلاش‌های متعددی برای نگهداری از کوسه سفید انجام داد که همگی یا به مرگ کوسه انجامید یا ظرف چند هفته مجبور به بازگرداندن آن‌ها به طبیعت شدند.
جز در یک مورد، تمام کوسه‌های سفیدی که در آکواریوم نگهداری می‌شدند، در عرض چند روز خود را از دست دادند
در سال ۲۰۰۴، آکواریوم «مونتری بِی» در کالیفرنیای آمریکا تنها مؤسسه‌ای بود که توانست کوسه سفید را بیش از ۱۶ روز زنده نگه دارد. آن‌ها موفق شدند برای چند ماه از این کوسه‌ها مراقبت کنند، اما این مورد بیشتر یک استثنا به شمار می‌آید.
کوسه‌های سفید و آکواریوم‌ها ترکیب خوبی از آب درنمی‌آیند. نظریه‌هایی وجود دارد که توضیح می‌دهد چرا این قلدرهای اقیانوس در شرایط محافظت‌شده چنین وضعیت بدی دارند.
یکی از مشکلات عمده، رژیم غذایی آن‌هاست. کوسه‌های سفید شکارچیانی در رأس زنجیره‌ی غذایی هستند. در طبیعت، آن‌ها باید تقریباً به مرحله‌ی گرسنگی شدید برسند تا چیزی جز طعمه‌ی زنده بخورند. در محیط آکواریومی، تأمین طعمه‌ی زنده نه آسان، نه ارزان و نه از منظر تبلیغاتی قابل قبول است. شایان ذکر است که بسیاری از کوسه‌های سفیدی که در اسارت نگهداری شدند، اغلب از خوردن غذای کافی امتناع کردند.
کوسه‌های سفید جزو آن دسته از جانوران آبزی هستند که باید به طور مداوم شنا کنند تا آب از روی آبشش‌هایشان عبور کند و اکسیژن دریافت کنند. با توجه به اینکه این گونه می‌تواند تا حدود ۶ متر رشد کند، فراهم‌آوردن فضای لازم برای شنا به مخزنی بسیار عظیم نیاز خواهید داشت. این کوسه‌ها در طبیعت هم مسافت‌های بسیار زیادی را طی می‌کنند. یک کوسه‌ی ماده به نام «نیکول» یک‌بار مسیر رفت و برگشت از آفریقا به استرالیا (بیش از ۲۰هزار کیلومتر) را تنها در نه ماه طی کرد.
ساخت مخزنی که حتی بتواند اندازه‌ای نزدیک به محیط طبیعی موردنیاز کوسه‌های سفید بزرگ را شبیه‌سازی کند، از نظر اجرایی و مالی کاملاً غیرعملی است. از سوی دیگر، از دید بازدیدکننده‌ای که بلیت خریده تا کوسه‌ی سفید را از نزدیک ببیند، چنین فضایی جذابیتی بصری نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید
نظریه‌ی دیگری مطرح می‌کند که محیط مصنوعی یک مخزن شیشه‌ای ممکن است سیستم تشخیص میدان الکتریکی بسیار حساس کوسه‌ها را دچار اختلال یا سردرگمی کند. نام این سیستمِ کوسه‌های سفید بزرگ «آمپول‌های لورنزینی» است که با آن‌ها می‌توانند میدان‌های الکتریکی ضعیف طعمه‌ها رو شناسایی کنند. این سیستم حسی به آن‌ها اجازه می‌دهد حرکات و تغییرات بسیار جزئی در محیط دریایی را شناسایی کنند. اما در محیط آکواریوم، با توجه به محرک‌های زیاد مانند دیواره‌های شیشه‌ای و تجهیزات الکترونیکی، این سیستم به‌راحتی دچار اختلال می‌شود.
البته شرایط نسبت به دهه ۱۹۹۰ نیز تغییر کرده است. در سال‌های اخیر، دیدگاه عمومی نسبت به نگهداری جانوران بزرگ دریایی در محیطی حفاظت‌شده تغییر چشمگیری داشته است. بخش عمده‌ای از این تغییر مدیون مستند موفق «ماهی سیاه» (Blackfish) است که شیوه‌های نگهداری نهنگ‌های قاتل در سی‌ورلد را افشا کرد.
با اطمینان می‌توان گفت که نمایش زنده‌ی یک کوسه‌ی سفید بزرگ در آکواریوم‌های امروزی، هرگز جذابیتی را که در گذشته ممکن بود داشته باشد، برای عموم مردم نخواهد داشت.
