اسکم چیست؟ معنی اسکم در ارز دیجیتال

طبق گزارش FBI، در سال ۲۰۲۴، آمریکایی‌ها حدود ۹.۳ میلیارد دلار به دلیل کلاهبرداری ارزهای دیجیتال از دست دادند.
اگر فکر می‌کنید آنقدر باهوش هستید که از پروژه های اسکم ارز دیجیتال در امان بمانید، باید بگوییم که ممکن است همین حالا مورد هدف کلاهبرداران قرار گرفته باشید. اما اسکم یعنی چی؟ اسکم، واژه‌ای است که برای «کلاهبرداری» یا «فریب‌کاری» استفاده می‌شود و در فضای دیجیتال، به‌ویژه در حوزه ارزهای دیجیتال، شکلی پیچیده‌تر به خود گرفته است. معنی اسکم در ارز دیجیتال مخصوصاََ به روش‌هایی اشاره می‌شود که سرمایه و دارایی افراد، توسط کلاهبرداران به سرقت می‌رود. در واقع شناخت این مفهوم و نحوه عملکرد آن، به کاربران کمک می‌کند تا در برابر انواع کلاهبرداری‌های آنلاین، به‌ویژه در بازار ارز دیجیتال، در امان باشند. با ما در این مقاله همراه باشید تا بررسی کنیم که اسکم در ارزدیجیتال چیست؟

اسکم در ارزهای دیجیتال چیست؟

اسکم در ارزهای دیجیتال به هر نوع اقدام فریب‌کارانه‌ای گفته می‌شود که با هدف سرقت دارایی دیجیتال کاربران یا اطلاعات حساس آن‌ها صورت می‌گیرد. در بازار ارزهای دیجیتال، به دلیل نبود نهاد مرکزی نظارتی و ماهیت ناشناس‌بودن تراکنش‌ها، بستر مناسبی برای سوءاستفاده کلاهبرداران فراهم شده است. اسکم در ارز دیجیتال می‌تواند از وعده‌ سودهای نجومی گرفته تا پیشنهاد سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی باشد که اصلاً وجود خارجی ندارند.

یکی از دلایل رایج شدن اسکم در بازار ارز دیجیتال این است که بسیاری از کاربران بدون داشتن دانش کافی، صرفاً بر اساس هیجانات بازار یا تبلیغات وارد حوزه سرمایه‌گذاری می‌شوند. اسکمرها معمولاً با ظاهری حرفه‌ای، وب‌سایت‌های جذاب و حتی استفاده از چهره‌های مشهور برای تبلیغات، اعتماد مخاطب را جلب می‌کنند.

درک اینکه اسکم در ارزدیجیتال چیست و چگونه کار می‌کند، برای هر فردی که وارد این فضا می‌شود، ضروری است. از آنجاکه نظارت قانونی در بسیاری از کشورها هنوز به‌طور کامل در این حوزه اعمال نمی‌شود، مسئولیت حفاظت از دارایی‌ها بر عهده خود کاربران است. در واقع شناخت علائم هشداردهنده و بررسی دقیق پروژه‌ها و پلتفرم‌ها می‌تواند گامی مهم برای در امان ماندن از چنین تهدیدهایی باشد.

اسکم در تلگرام چیست؟

تلگرام به دلیل ویژگی‌هایی مانند رمزنگاری، سرعت بالا، قابلیت ساخت کانال‌ها و گروه‌های عمومی یا خصوصی و امکان ناشناس ماندن کاربران، یکی از محبوب‌ترین بسترها برای ارتباطات است. اما همین ویژگی‌ها، آن را به محیطی مناسب برای فعالیت کلاهبرداران نیز تبدیل کرده است. اسکم در تلگرام به هرگونه فعالیتی گفته می‌شود که با هدف سرقت دارایی‌های دیجیتال، اطلاعات شخصی یا دسترسی به حساب‌های کاربری افراد یا کسب‌وکارها صورت می‌گیرد.

از رایج‌ترین نمونه‌های اسکم در تلگرام می‌توان به پیام‌هایی اشاره کرد که از کاربر می‌خواهند برای جلوگیری از مسدود شدن حساب، اطلاعات ورود یا کد تأیید دو مرحله‌ای خود را ارسال کند. همچنین برخی اسکمرها از طریق پیشنهاد شغل، پروژه‌های سرمایه گذاری در ارز دیجیتال یا تبلیغات “هدیه رایگان” (Giveaway) انجام می‌شوند. در همه این موارد، هدف اصلی کلاهبرداران دسترسی به کیف پول دیجیتال یا حساب‌های کاربری قربانیان و تخلیه دارایی‌های آن‌ها خواهد بود.

سایت اسکم چگونه کار می‌کند؟

سایت اسکم معمولاً با ظاهری حرفه‌ای و طراحی جذاب ساخته می‌شود تا کاملاً مشابه سایت‌های معتبر ارز دیجیتال به نظر برسد. هدف اصلی این سایت‌ها فریب کاربران و سرقت دارایی‌های دیجیتال یا اطلاعات حساس است. این سایت‌ها ممکن است خود را به‌عنوان صرافی ارز دیجیتال، کیف پول آنلاین، پلتفرم استخراج ابری (Cloud Mining) یا پروژه سرمایه‌گذاری معرفی کنند. کاربران پس از ثبت نام و واردکردن اطلاعات شخصی یا واریز ارز دیجیتال، متوجه می‌شوند که سایت فاقد عملکرد واقعی است یا امکان برداشت وجود ندارد. همچنین در برخی موارد، پس از مدتی وب‌سایت ناپدید شده و فعالیت خود را متوقف می‌کند.

در بسیاری از موارد، سایت اسکم با استفاده از دامنه‌هایی مشابه با برندهای شناخته‌شده (مانند اضافه کردن یک حرف یا عدد به نام دامنه) فعالیت می‌کند و از طریق تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی، تلگرام یا ایمیل، کاربران را به دام می‌اندازد. برخی از این سایت‌ها حتی امکان برداشت‌های اولیه را به‌صورت محدود فراهم می‌کنند تا اعتماد قربانی جلب شود و مبالغ بیشتری واریز کند. اما درنهایت، پس از انتقال وجه به آدرس‌های کیف پول اسکم، ارتباط قطع می‌شود و پیگیری آن به‌دلیل ماهیت ناشناس و غیرقابل بازگشت بودن تراکنش‌ها، غیرممکن خواهد بود.

انواع اسکم

در بازار ارزهای دیجیتال، اسکم‌ها در قالب‌های مختلف و پیچیده‌ای ظاهر می‌شوند. شناخت انواع اسکم به کاربران کمک می‌کند تا راحت‌تر آن‌ها را شناسایی کرده و از گرفتار شدن در دام کلاهبرداران جلوگیری کنند. در ادامه، به بررسی انواع اسکم در این حوزه می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: کلاهبرداری در ارز دیجیتال | معرفی ابزارهای ساده برای تشخیص کلاهبرداری در کریپتو

• اسکم سرمایه‌گذاری (Investment Scam)
• سایت و صرافی جعلی
• فیشینگ (Phishing)
• ایردراپ و هدیه جعلی (Giveaway Scam)
• اسکم عاشقانه (Romance Scam)
• استخراج ابری کاذب (Cloud Mining Scam)
• اپلیکیشن یا کیف پول تقلبی
• طرح پانزی و هرمی
• تبلیغات و همکاری‌های دروغین
• اسکم در تلگرام با جعل هویت ادمین
• پروژه‌های ICO و توکن‌های جعلی (Fake ICO)

اسکم سرمایه‌گذاری (Investment Scam)

در این نوع اسکم، کلاهبرداران با وعده بازدهی بالا و بدون ریسک، افراد را تشویق به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جعلی می‌کنند. در این روش، اسکمرها از وب‌سایت‌های جذاب، ویدیوهای تبلیغاتی حرفه‌ای و حتی نظرات جعلی استفاده می‌کنند تا اعتماد کاربران را جلب کنند. درنهایت، بعد از دریافت سرمایه، دیگر خبری از پروژه نخواهد بود.

سایت و صرافی جعلی

این اسکم‌ها از طریق ساخت نسخه تقلبی سایت‌های معتبر کار می‌کنند. قربانی به سایت فیک هدایت می‌شود، اطلاعات یا سرمایه خود را وارد می‌کند و به‌سادگی مورد سرقت قرار می‌گیرد. معمولاً دامنه سایت یک تفاوت جزئی با نسخه واقعی دارد.

فیشینگ (Phishing)

در فیشینگ، مهاجمان با ارسال لینک‌های جعلی از طریق ایمیل، پیامک یا تلگرام، کاربر را به صفحاتی هدایت می‌کنند که شبیه به سایت‌های واقعی هستند. کاربر با واردکردن اطلاعات ورود یا کلید خصوصی، دسترسی کامل را به اسکمرها می‌دهد.

ایردراپ و هدیه جعلی (Giveaway Scam)

در این مدل، اسکمرها قربانی را ترغیب می‌‌کنند تا مقداری ارز دیجیتال ارسال کرده و در ازای آن چند برابر دریافت کند. اغلب، این “هدایا” از طریق کانال‌های تلگرام یا ایکس همراه با ظاهر جذاب و حتی با نام افراد مشهور صورت می‌گیرد. همچنین ممکن است از شما درخواست کنند مقداری ارز ارسال کنید تا هدیه برای شما قابل دریافت باشد اما هر مقداری هم ارسال کنید هدیه‌ای دریافت نخواهید کرد.

اسکم در عاشقانه (Romance Scam)

در این روش کلاهبرداران از طریق شبکه‌های اجتماعی یا اپلیکیشن‌های دوست‌یابی، یک رابطه جعلی ایجاد می‌کنند. پس از جلب اعتماد، صحبت را به سمت سرمایه گذاری در ارز دیجیتال سوق می‌دهند یا درخواست کمک مالی می‌کنند. درنهایت قربانی با انگیزه احساسی سرمایه یا اطلاعات خود را فاش می‌کند.

بیشتر بخوانید: کلاهبرداری عاشقانه یا Romance Scam در ارز دیجیتال چیست؟ چطور در امان باشیم

استخراج ابری کاذب (Cloud Mining Scam)

در این روش، سایت‌هایی ادعا می‌کنند که با سرمایه‌گذاری شما، ارز دیجیتال استخراج می‌کنند و بخشی از سود را به شما می‌دهند. برخی از این پلتفرم‌ها معمولاً وجود خارجی ندارند و تنها برای جمع‌آوری و به سرقت بردن دارایی کاربران ساخته شده‌اند. البته برخی دیگر از سایت‌های استخراج ابری دارای اعتبار و امنیت مناسبی هستند.

اپلیکیشن یا کیف پول تقلبی

برخی اپلیکیشن‌ها جعلی‌ بوده و برای سرقت کلیدهای خصوصی کاربران طراحی شده‌اند. کاربران با نصب این اپ‌ها و واردکردن اطلاعات، دارایی خود را در اختیار اسکمرها قرار می‌دهند. برای دانلود کیف پول ارزهای دیجیتال حتما از طریق منابع معتبر مانند گوگل پلی یا اپ استور اقدام کنید.

طرح پانزی و هرمی

در این نوع کلاهبرداری، سود کاربران قدیمی از سرمایه‌گذاری کاربران جدید پرداخت می‌شود. تا زمانی که افراد جدید وارد سیستم شوند، همه چیز خوب به‌نظر می‌رسد اما با متوقف شدن جریان ورودی سرمایه، پروژه متوقف شده و اکثر سرمایه‌گذاران متضرر می‌شوند.

تبلیغات و همکاری‌های دروغین

در این روش، اسکمر با معرفی خود به‌عنوان نماینده یک برند معتبر، تبلیغ همکاری یا پیشنهاد تجاری ارائه می‌دهد. پس از جلب اعتماد، از شما درخواست هزینه یا اطلاعات دسترسی برای شروع همکاری می‌کند، اما همه‌چیز ساختگی است.

اسکم در تلگرام با جعل هویت ادمین

در این حالت، اسکمر خود را به‌جای مدیر کانال یا پشتیبانی رسمی جا می‌زند. او با پیام‌هایی مثل «حساب شما در خطر است» یا «نیاز به تأیید هویت دارید»، سعی در گرفتن اطلاعات ورود یا کلید خصوصی دارد. این نوع اسکم در تلگرام بسیار رایج است.

پروژه‌های ICO و توکن‌های جعلی (Fake ICO)

برخی پروژه‌ها با وعده عرضه اولیه کوین (ICO) و آینده درخشان وارد بازار می‌شوند، اما هیچ محصول یا تیم واقعی پشت آن نیست. سرمایه‌گذاران با خرید توکن‌های بی‌ارزش یا تقلبی، سرمایه خود را از دست می‌دهند و گرفتار اسکم می‌شوند.

از کجا بفهمیم ارز اسکم است؟

برای اینکه بفهمیم یک ارز دیجیتال اسکم است یا خیر، باید چند نشانه را بررسی کنیم. اولین مورد، نبود وایت‌ پیپر (White Paper) معتبر یا ارائه وایت پیپر مبهم و ناقص است که اطلاعات دقیقی درباره اهداف، تکنولوژی و تیم پروژه ارائه نمی‌دهد. دومین مورد، ناشناس بودن تیم توسعه‌دهنده یا استفاده از اسامی جعلی و بدون سابقه است.

همچنین وعده سودهای تضمینی، تبلیغات اغراق‌آمیز در شبکه‌های اجتماعی، فشار برای سرمایه‌گذاری فوری و نبود اطلاعات شفاف درباره نحوه تخصیص بودجه از دیگر علائم هشدار هستند. بررسی نظرات کاربران در انجمن‌های معتبر، جست‌وجوی نام پروژه به همراه کلماتی مانند «کلاهبرداری» یا «اسکم» و تحلیل فنی توکن در پلتفرم‌هایی مثل CoinMarketCap (لینک)، می‌تواند به تشخیص بهتر کمک کند.

راه‌های جلوگیری از اسکم

پیش‌گیری از اسکم در ارز دیجیتال نیازمند ترکیبی از دانش، دقت و استفاده از ابزارهای امنیتی است. مهم‌ترین قدم، افزایش آگاهی در مورد نحوه عملکرد پروژه‌های ارز دیجیتال و شناسایی نشانه‌های هشداردهنده است. همچنین استفاده از کیف پول‌های معتبر، فعال‌سازی احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) و بررسی دقیق منابع اطلاعاتی قبل از هرگونه سرمایه‌گذاری می‌تواند از افتادن در دام بسیاری از اسکم‌ها جلوگیری کند. در ادامه به بررسی چک لیست جلوگیری از اسکم، می‌پردازیم.

کلام پایانی | اسکم چیست؟

در بازار ارزهای دیجیتال، شناخت مفهوم اسکم و روش‌های جلوگیری از آن برای حفظ امنیت سرمایه، امری حیاتی است. در واقع هر نوع فریب‌کاری در فضای دیجیتال که می‌تواند در قالب پروژه‌های سرمایه‌گذاری جعلی، صرافی‌ها و کیف‌پول‌های تقلبی یا حتی پیام‌های فریبنده در تلگرام ظاهر شود، به‌عنوان اسکم شناخته می‌شود. دانستن اینکه معنی اسکم در ارز دیجیتال چیست، چه نشانه‌هایی دارد و چگونه عمل می‌کند، به کاربران کمک می‌کند تا گرفتار فریب‌های مالی نشوند.

به‌طور کلی کسب آگاهی، تحقیق قبل از سرمایه‌گذاری، بررسی وایت پیپر و استفاده از منابع معتبر همگی نقش کلیدی در جلوگیری از اسکم شدن، دارند. درنهایت، مهم‌ترین اصل این است: اگر چیزی بیش از حد خوب به نظر می‌رسد، احتمالاً اسکم است.