رویای پرابهام استارشیپ؛ کارشناسان نسبت به آینده موشک اسپیس ایکس اظهار تردید کرده‌اند
اسپیس ایکس تاکنون نسخه‌ی تمام‌اندازه‌ی استارشیپ، فضاپیمای عظیم نسل بعدی خود را ۹ مرتبه به‌صورت آزمایشی به پرواز درآورده است؛ موشکی که با ارتفاع نزدیک به ۱۲۰ متر، قدرتمندترین وسیله‌ی نقلیه‌ی فضایی ساخته‌شده تا به امروز محسوب می‌شود.
در دو سال و نیم گذشته، از بین آن ۹ پرتاب شاهد بیش از ۶ انفجار خیره‌کننده بوده‌ایم. در دو پرتاب اخیر انجام‌شده در سال ۲۰۲۵، تکه‌های بزرگی از بقایای استارشیپ به سمت جزایر تورکس و کایکوس در نزدیکی محل برخاست موشک، پرتاب شد و بسته‌شدن فضای هوایی آن منطقه را به‌دنبال داشت. تازه‌ترین آزمایش استارشیپ در ماه مه (۷ خرداد) نیز به پایان تلخی رسید: موشک پس از چرخش بی‌هدف به دور خود و نشت سوخت، به‌صورت کنترل‌نشده در خلیج مکزیک سقوط کرد.
شرکت فضایی تحت مدیریت ایلان ماسک در نقطه‌ای حیاتی قرار دارد. اسپیس ایکس به‌دلیل پیگیری فلسفه‌ی طراحی فوق‌العاده پویای «تکرارشونده» خود به شهرت رسیده و اکنون استارشیپ به عنصر کلیدی رویای ماسک برای اعزام انسان به مریخ تبدیل شده است. این موشک همچنین نقطه‌ی اتکای اصلی برنامه‌های آینده‌ی اسپیس ایکس برای شبکه‌ی ماهواره‌ای «استارلینک» است؛ یعنی منبع اصلی درآمد این شرکت که به پرتاب هزاران ماهواره در هر سال نیاز دارد.
تاریخ نشان داده که واقعیت ممکن است فاصله‌ی زیادی با رویاها داشته باشد
اما آن‌طور که مجله نیویورک به‌تازگی گزارش داده، شکست‌های مکرر پرتاب‌های آزمایشی استارشیپ موجب شده کارشناسان پرسش‌های دشواری درباره امکان‌پذیربودن ساخت چنین موشک پیچیده‌ای مطرح کنند. آیا استارشیپ بالاخره می‌تواند با موفقیت از روی زمین برخیزد، مأموریتش را انجام دهد و سالم بازگردد؟ تکلیف برنامه ناسا برای استفاده از این موشک در مأموریت آینده‌ی فرود بر ماه چه می‌شود؟ آیا این پروژه از همان ابتدا محکوم به شکست بوده است؟
چارلی گارسیا، مهندس ارشد رفلکت اوربیتال، استارتاپ فضایی مستقر در کالیفرنیا، به مجله نیویورک می‌گوید:
پرسش این نیست که آیا می‌توان برای یک موشک، مرحله‌ای فوقانی با موتورهای پرقدرت و چندبارمصرف ساخت یا خیر. مسئله این است که آیا می‌توان این کار را به‌صورت مقرون به‌صرفه انجام داد و آیا می‌توان هر موشک را به‌سرعت برای پرتاب بعدی آماده کرد؟
اگر پیش‌بینی‌های پرشور و همیشگی ماسک را معیار قرار دهیم، استارشیپ ممکن است بتواند به لطف برج پرتاب «مکازیلا» که هم بوستر سوپرهوی و هم مرحله‌ی فوقانی را مهار می‌کند، زمان آماده‌سازی بسیار کوتاهی بین پرتاب‌ها داشته باشد.
اما تاریخ نشان داده که واقعیت ممکن است فاصله‌ی زیادی با رویاها داشته باشد. مثال روشن آن شاتل فضایی ناسا است. گرانت اندرسون، هم‌بنیان‌گذار شرکت توسعه فضایی پاراگون، به مجله نیویورک می‌گوید:
یادم هست در دهه ۱۹۷۰ کتابی می‌خواندم که می‌گفت شاتل فضایی هر دو هفته یک بار پرواز خواهد کرد و هزینه‌ی ارسال هر پوند (تقریباً ۴۵۰ گرم) بار به مدار تنها چند صد دلار خواهد بود. خب، مشخص است که هرگز چنین نشد.
بسیاری از کارشناسان، آخرین پرتاب استارشیپ را حتی گامی به عقب نسبت به شکست‌های قبلی دانستند. اسپیس ایکس اعلام کرد که مخزن نیتروژن در دماغه‌ی موشک از کار افتاده بود؛ درحالی‌که در موارد قبلی، موشک‌ها به آرامی در اقیانوس فرود می‌آمدند.
بیشتر بخوانید
پرتاب‌های شماره ۷ و ۸ نیز هردو در مراحل مشابهی از پرواز دچار مشکل شدند که نگرانی‌ها را افزایش داده است. اندرسون می‌گوید: «اگر دوبار در یک مرحله‌ی مشابه و به یک دلیل دچار شکست شوید و نتوانید مشکل را حل کنید، این نشانه‌ی وجود یک نقص طراحی است؛ نه صرفاً اشتباهی کوچک!»
در هفته‌های پیش رو، تمام نگاه‌ها به اسپیس ایکس خواهد بود. ماسک وعده داده که دهمین پرتاب آزمایشی استارشیپ در اوایل ماه اوت (اواسط مرداد) انجام خواهد شد. نکته‌ی دلگرم‌کننده این است که بوستر موشک در چند پرتاب گذشته توانسته سالم به سکوی پرتاب بازگردد و به‌وسیله‌ی بازوهای برج پرتاب، معروف به «چاپستیک» در هوا مهار شود.
اما هیچ‌کس نمی‌داند استارشیپ از این به بعد چه سرنوشتی خواهد داشت. آیا همان‌طور که منتقدان بدبین می‌گویند، تمام این سال‌ها صرف رویایی پوچ شده است؟ یا استارشیپ واقعاً می‌تواند رویای ماسک را محقق کند و انسان را به ماه، مریخ و حتی فراتر از آن برساند؟
اسپیس ایکس در گذشته ثابت کرده که استاد غلبه بر ناممکن‌ها است و هنوز چیزهای زیادی برای اثبات‌کردن دارد. بااین‌حال با هر انفجار خیره‌کننده‌ی استارشیپ، این شرکت زمان بیشتری از دست می‌دهد.
